Trong một xã hội pháp quyền, nơi mà pháp luật là nền tảng để duy trì trật tự và bảo vệ quyền con người, vai trò của luật sư không chỉ dừng lại ở phiên tòa. Trước khi bất kỳ bản án nào được tuyên, trước cả khi một vụ án được khởi tố, luật sư đã hiện diện như một tấm khiên vững chắc – bảo vệ công lý và che chở cho con người trước những nguy cơ của sự lạm quyền, sai lệch trong quá trình tố tụng. Vậy Luật sư có thể tham gia trong giai đoạn tiền tố tụng như thế nào?
- Quyền lợi của công dân trong giai đoạn tiền tố tụng hình sự
Trong xã hội hiện đại, việc bảo vệ quyền lợi của công dân không chỉ là nhiệm vụ của các cơ quan tố tụng, mà còn là trách nhiệm của các luật sư, những người đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo công lý ngay từ những giai đoạn đầu tiên của quá trình điều tra. Tuy nhiên, rất ít người nhận thức được rằng, trong trường hợp này, một luật sư có thể là sự khác biệt giữa sự an toàn pháp lý và những nguy cơ oan sai, xâm phạm quyền lợi cá nhân. Theo Điều 73 BLTTHS 2015, người bào chữa là người được người bị buộc tội nhờ bào chữa hoặc cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng chỉ định và được cơ quan, người có thẩm quyền tiến hành tố tụng tiếp nhận việc đăng ký bào chữa.
Tuy nhiên với công việc của Luật sư thì Luật sư có thể tham gia thậm chí từ giai đoạn tiền tố tụng, khi người dân mới chỉ bị tình nghi, bị triệu tập làm việc với cơ quan công an. Thời điểm Luật sư tham gia được quy định tại Điều 74 BLTTHS 2015:
“Người bào chữa tham gia tố tụng từ khi khởi tố bị can.
Trường hợp bắt, tạm giữ người thì người bào chữa tham gia tố tụng từ khi người bị bắt có mặt tại trụ sở của Cơ quan điều tra, cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra hoặc từ khi có quyết định tạm giữ…”
Luật sư có thể tham gia trong giai đoạn tạm giữ khi Cơ quan Điều tra lấy lời khai, bảo đảm quyền im lặng. Luật sư cũng có thể tư vấn, trấn an tinh thần của khách hàng. Bởi đây là lúc người dân dễ tổn thương nhất: họ hoang mang, sợ hãi, không biết mình có quyền gì, không biết phải ứng xử ra sao, và cũng không lường hết được hậu quả pháp lý từ những lời nói, chữ ký của mình.
- Tại sao mời luật sư ngay từ giai đoạn đầu?
Trong quá trình tố tụng hình sự, từ giai đoạn tiền tố tụng, người bị tình nghi có thể dễ dàng rơi vào tình trạng bị lừa đảo, bị ép cung hoặc bị mớm cung. Đây là một thực tế không thể phủ nhận trong nhiều vụ án, đặc biệt là khi người bị triệu tập không có sự hỗ trợ pháp lý kịp thời.
Nguy cơ oan sai: Một người bị điều tra có thể bị đối diện với việc làm việc thiếu minh bạch hoặc có áp lực tinh thần từ phía cơ quan điều tra. Những người không có kinh nghiệm về pháp lý có thể dễ dàng bị lừa dối hoặc bị ép buộc ký vào biên bản mà họ không hiểu hết.
Với sự tham gia của luật sư, mọi hành động trong quá trình điều tra sẽ được giám sát chặt chẽ, giảm thiểu nguy cơ oan sai và thiệt hại về mặt tinh thần, danh dự cho người bị tình nghi.
Phòng tránh các hành vi lợi dụng, mớm cung: Việc bị lợi dụng hoặc bị ép cung có thể xảy ra bất cứ lúc nào, đặc biệt khi người bị triệu tập không có sự chuẩn bị đầy đủ về mặt pháp lý. Các hành vi này là rất nghiêm trọng và vi phạm quyền con người.
Là một luật sư, tôi hiểu rằng bảo vệ quyền lợi của thân chủ không chỉ là nhiệm vụ mà còn là sứ mệnh của nghề. Đối với thân chủ, việc có luật sư bảo vệ ngay từ khi bị triệu tập sẽ giúp họ đối diện với các tình huống khó khăn, giữ vững được tinh thần và không để các cơ quan điều tra lợi dụng sự thiếu hiểu biết.
Thực tế, sự tham gia của luật sư trong giai đoạn tiền tố tụng có thể giúp giảm thiểu những sai sót có thể xảy ra trong quá trình điều tra. Khi có luật sư tham gia, người bị triệu tập sẽ không còn bị đặt vào tình thế bất lợi, mà có thể bảo vệ quyền lợi hợp pháp của mình.
Ví dụ: Ông A là một người dân bình thường, lần đầu tiên bị triệu tập đến cơ quan công an để làm việc. Vì không có sự chuẩn bị pháp lý, ông A đã bị một số cán bộ điều tra đe dọa và yêu cầu ký vào các biên bản mà ông không hiểu rõ. Họ khẳng định nếu ông không hợp tác, việc xử lý sẽ rất nghiêm trọng.
Tuy nhiên, ngay khi luật sư của ông A tham gia, mọi việc đã thay đổi. Luật sư đã yêu cầu tất cả biên bản phải được làm lại một cách minh bạch, ghi đầy đủ ý kiến của ông A, và đảm bảo không có sự ép cung. Nhờ sự can thiệp kịp thời của luật sư, ông A đã tránh được việc bị vu oan và có thể bảo vệ quyền lợi của mình một cách hợp pháp.
Tôi từng gặp nhiều thân chủ mà chỉ vì không có người tư vấn kịp thời, đã bị lún sâu vào rắc rối pháp lý. Có người tưởng mình chỉ làm chứng, nhưng vài lần ký vào biên bản là… trở thành bị can. Có người vì quá lo sợ, đã tự buộc tội mình dù thực tế không có căn cứ rõ ràng.
- Lợi ích của việc mời luật sư từ giai đoạn đầu
Mỗi người bị điều tra đều có quyền bảo vệ bản thân và được hỗ trợ trong việc xác định hành vi phạm tội của mình. Mời luật sư sớm không chỉ giúp phòng ngừa oan sai, mà còn giúp tư vấn cho thân chủ những bước đi hợp lý nhất khi đối diện với cơ quan điều tra.
Hơn nữa, sự tham gia của luật sư giúp tăng tính minh bạch trong quá trình tố tụng, giúp các cơ quan chức năng làm việc đúng với quy định pháp luật, tránh việc xâm phạm quyền con người và bảo vệ danh dự, nhân phẩm cho mỗi cá nhân.
Khi luật sư xuất hiện sớm, không chỉ giúp bảo vệ quyền lợi hợp pháp, mà còn giúp ổn định tinh thần, chống oan sai, kiến nghị để cơ quan tố tụng đánh giá khách quan và đúng bản chất vụ việc. Nhiều trường hợp sau khi có sự vào cuộc của luật sư, vụ việc đã không bị khởi tố, hoặc được giải quyết minh bạch, không để lại hệ lụy oan uổng. Luật sư không phải chỉ là người nói lý trên tòa. Chúng tôi còn là người đồng hành sớm, giúp thân chủ giữ vững tinh thần, hiểu rõ luật pháp, đối diện đúng mực với sự thật, từ đó bảo vệ danh dự, cuộc sống và tương lai của họ.
Thông tin liên hệ:
– Văn phòng luật sư Đồng Đội (Đoàn luật sư TP. Hà Nội): P2708, Tòa nhà VP3 Bán đảo Linh Đàm, Hoàng Liệt, Hoàng Mai, Hà Nội
– Điện thoại: 0936.026.559 – Email: tranxuantien1964@gmail.com
– Website: https://dongdoilaw.vn
– Facebook: https://www.facebook.com/dongdoilaw
– Youtube: https://www.youtube.com/c/VănphòngluậtsưĐồngĐội
– Tiktok: https://www.tiktok.com/@vpls_dongdoi
