Trước khi vào nghề, tôi từng nghĩ công việc luật sư xoay quanh kiến thức pháp lý, lý luận chặt chẽ và tuân thủ quy trình, chỉ cần nắm chắc quy định pháp luật. Nhưng chỉ khi bắt đầu hành nghề, tôi mới nhận ra: trong thế giới pháp lý hiện đại, luật sư không thể chỉ giỏi chuyên môn, mà còn cần sự nhạy bén với xu hướng, đặc biệt là công nghệ. Sự thay đổi không chờ ai – nếu không thích nghi, chúng ta sẽ nhanh chóng bị bỏ lại phía sau. Tôi hiểu rằng: để trở thành một luật sư giỏi, không chỉ cần năng lực chuyên môn và đạo đức nghề nghiệp, mà còn cần khả năng thích nghi – đặc biệt là với công nghệ.
Trong quá trình làm việc, tôi dần nhận ra một “trợ lý mới” âm thầm nhưng rất hiệu quả: Trí tuệ nhân tạo (AI).
AI – CÔNG CỤ MỚI CỦA LUẬT SƯ HIỆN ĐẠI
Trước đây, mỗi lần thực hiện một bản tư vấn hay chuẩn bị cho một phiên tranh tụng, tôi phải “bơi” giữa hàng loạt văn bản pháp luật, án lệ, tài liệu học thuật và thông tin vụ việc. Việc tra cứu kéo dài hàng giờ, đôi khi vẫn bỏ sót chi tiết quan trọng. Có những ngày, tôi dành cả buổi chỉ để xác minh một điểm pháp lý nhỏ trong hàng chục văn bản rải rác.
Khi bắt đầu làm quen với AI, tôi gần như bước vào một thế giới mới. Việc tổng hợp văn bản, đối chiếu quy định, tóm tắt văn bản, thậm chí phân tích xu hướng các bản án được thực hiện chỉ trong vài phút – với độ chính xác và hệ thống mà trước đây tôi phải mất rất nhiều công sức để đạt được.
Không chỉ giúp tiết kiệm thời gian, AI còn giúp tôi nhìn một vấn đề pháp lý dưới nhiều góc độ hơn. Trong một số vụ việc, AI còn giúp tôi phát hiện ra những chi tiết tiềm ẩn – thứ có thể bị bỏ qua nếu chỉ dựa vào phương pháp thủ công.
Quan trọng nhất, AI không làm thay tôi – mà mở rộng khả năng của tôi. Thay vì dành hàng giờ để “đào đất tìm vàng”, tôi có thể dùng thời gian đó để trau chuốt lập luận, tương tác với thân chủ và xây dựng chiến lược pháp lý vững chắc hơn.
Trong bối cảnh nghề luật ngày càng áp lực về thời gian và chất lượng, AI không chỉ là công cụ – mà là một phần không thể thiếu trong hành trang của luật sư hiện đại.
AI KHÔNG THAY THẾ ĐƯỢC ĐẠO ĐỨC VÀ SỰ TINH TẾ
Càng làm việc với AI, tôi càng nhận ra một điều: nó có thể xử lý ngôn ngữ, hình ảnh, dữ liệu và đưa ra phân tích rất nhanh, nhưng hoàn toàn “vô cảm” trước sự phức tạp của đời sống con người. Một luật sư khi lắng nghe thân chủ không chỉ tiếp nhận thông tin, mà còn cần hiểu hoàn cảnh sống, trạng thái cảm xúc và cả những điều chưa nói ra. Đằng sau mỗi vụ án là một con người – mà con người thì không bao giờ được giản lược thành dòng dữ liệu.
AI không biết do dự trước một lựa chọn đạo đức, không cảm nhận được ranh giới mong manh giữa đúng và sai trong những vụ việc “xám màu”. Nó không thể đứng trước một người mẹ nghèo vừa phạm tội, vừa cố giữ cho con không đứt gãy tương lai, để lựa chọn cách bào chữa thấm đẫm tính người.
Luật sư là người bảo vệ công lý, nhưng cũng là người gìn giữ lòng người. Chúng ta không chỉ “áp dụng luật” – chúng ta lựa chọn cách áp dụng sao cho thấu tình, đạt lý, và đúng với cái đạo của nghề. Đó là phần người – là cốt lõi – mà không một công nghệ nào có thể thay thế.
VAI TRÒ THẬT SỰ CỦA AI TRONG NGHỀ LUẬT
Sự hiện diện của trí tuệ nhân tạo (AI) trong lĩnh vực pháp lý không đơn thuần là một lựa chọn – mà đang trở thành chuẩn mực mới. Nếu trước kia luật sư được đánh giá cao bởi khả năng ghi nhớ hay lập luận sắc bén, thì giờ đây, những kỹ năng đó không còn là “lợi thế cạnh tranh” duy nhất. AI có thể làm điều đó nhanh hơn, chính xác hơn và trong nhiều trường hợp, toàn diện hơn. Điều này không khiến nghề luật mất giá trị – mà buộc luật sư phải định nghĩa lại giá trị cốt lõi của mình.
AI làm rõ một sự thật tưởng như hiển nhiên nhưng ít ai đối diện: không phải ai hành nghề luật sư cũng thực sự là “luật sư chuyên nghiệp”. Trong khi một số người vẫn giữ tư duy làm nghề như hai mươi năm trước – dùng sức người để xử lý từng bước – thì ở chiều ngược lại, có những luật sư đã bắt đầu dùng AI để phân tích hồ sơ, mở rộng góc nhìn, phát hiện tình tiết.
Tuy nhiên, giá trị thật sự của AI không nằm ở việc thay thế con người – mà ở khả năng mở rộng năng lực con người. Nó không cướp đi công việc của luật sư, mà cướp đi sự lười biếng, trì trệ, thiếu kỷ luật trong nghề. Nó buộc người làm luật phải học hỏi mỗi ngày, phải biết phản biện cả với chính mình, phải hiểu công nghệ không phải để làm cho nhanh – mà để làm cho đúng và làm cho sâu.
Tại Văn phòng luật sư Đồng Đội, AI không được nhìn như một “cái máy” để tra cứu – mà như một “trợ lý có năng lực”, cần được hướng dẫn, kiểm soát và khai thác đúng cách. AI hỗ trợ tôi rà soát các điều khoản ẩn chứa rủi ro trong hợp đồng kinh doanh, gợi ý luận cứ bảo vệ thân chủ hiệu quả hơn, và thậm chí “phát hiện” điểm bất nhất trong lập luận của chính tôi – điều mà nếu chỉ đọc lại bằng mắt thường, có thể tôi đã bỏ qua.
Nhưng ở điểm cuối cùng của mọi quy trình, vẫn là một con người ký tên. Vẫn là một luật sư đối diện với thân chủ, với hội đồng xét xử, với lương tâm nghề nghiệp. Không AI nào có thể thay tôi chịu trách nhiệm khi một quyết định sai gây hậu quả pháp lý nghiêm trọng. Không AI nào có thể đặt tay lên vai khách hàng và nói: “Tôi sẽ làm hết sức để bảo vệ anh.”
Không phải bằng sự ép buộc, mà bằng sự đào thải tự nhiên của một thế giới đang tiến về phía trước. Nếu chúng ta không bước cùng AI, AI sẽ đi tiếp – mà không chờ chúng ta.
KẾT LUẬN: GIỮ NGHỀ BẰNG TRÁI TIM, DẪN NGHỀ BẰNG TRÍ TUỆ
AI sẽ không thay thế luật sư. Nhưng chắc chắn, AI sẽ thay thế những luật sư không biết cách sử dụng AI. Đó không phải là lời cảnh báo, mà là thực tế – và cũng là cơ hội để chúng ta trở thành một phiên bản tốt hơn của chính mình, mỗi ngày.
Thu Trang – Thực tập sinh Văn phòng Luật sư Đồng Đội
Thông tin liên hệ:
– Văn phòng luật sư Đồng Đội (Đoàn luật sư TP. Hà Nôi): P2708, Tòa nhà VP3 Bán đảo Linh Đàm, Hoàng Liệt, Hoàng Mai, Hà Nội
– Điện thoại: 0936.026.559 – Email: tranxuantien1964@gmail.com
– Website: https://dongdoilaw.vn
– Facebook: https://www.facebook.com/dongdoilaw
– Youtube: https://www.youtube.com/c/VănphòngluậtsưĐồngĐội
– Tiktok: https://www.tiktok.com/@vpls_dongdoi
