Trong hơn hai mươi năm hành nghề luật, tôi gặp không ít khách hàng lớn tuổi băn khoăn: “Nếu khởi kiện hay tham gia tố tụng, tôi phải nộp bao nhiêu án phí, lệ phí?” Nỗi lo này hoàn toàn dễ hiểu, bởi chi phí tố tụng đôi khi trở thành gánh nặng đối với người cao tuổi. Nhưng thực tế, pháp luật đã có cơ chế miễn toàn bộ án phí, lệ phí Tòa án cho người từ 60 tuổi trở lên – một chính sách nhân văn mà nhiều người vẫn chưa biết đến.
1. Cơ sở pháp lý rõ ràng
Luật Người cao tuổi 2009 xác định: người từ đủ 60 tuổi trở lên là người cao tuổi. Trên nền tảng đó, Điều 12 Nghị quyết 326/2016/UBTVQH14 quy định cụ thể: người cao tuổi là một trong các đối tượng được miễn toàn bộ án phí, lệ phí Tòa án, không phân biệt hoàn cảnh kinh tế.
Phạm vi được miễn: hầu như mọi loại vụ việc
Điều đáng mừng là phạm vi miễn trừ này rất rộng:
- Dân sự, hôn nhân gia đình: từ tranh chấp đất đai, chia tài sản, ly hôn cho đến đòi nợ.
- Hành chính: khiếu kiện quyết định hoặc hành vi hành chính.
- Hình sự: nếu là bị cáo, người cao tuổi không phải nộp án phí hình sự sơ thẩm, phúc thẩm; nếu là nguyên đơn dân sự, bị đơn dân sự hay người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan cũng được miễn án phí phần dân sự trong vụ án hình sự.
- Việc dân sự: công nhận thỏa thuận, khai nhận di sản, yêu cầu tuyên bố mất tích…
Nói cách khác, chỉ cần đủ 60 tuổi, người tham gia tố tụng đã được miễn án phí, lệ phí trong tất cả các loại vụ việc nêu trên.
2. Thủ tục: nhanh gọn và dễ thực hiện
Từ kinh nghiệm thực tiễn, tôi khuyên người cao tuổi hoặc người đại diện nên chuẩn bị:
- Đơn đề nghị miễn án phí, lệ phí Tòa án (mẫu đơn Tòa có thể cung cấp).
- Giấy tờ chứng minh tuổi: CMND/CCCD, hộ chiếu, giấy khai sinh hoặc giấy tờ hợp lệ khác.
Đơn có thể nộp ngay khi khởi kiện hoặc bổ sung bất kỳ lúc nào trong quá trình giải quyết vụ án. Thông thường, Tòa án sẽ ghi rõ việc miễn trong Quyết định thụ lý hoặc trong bản án.
3. Một số lưu ý cần nhớ
- Miễn án phí không đồng nghĩa miễn nghĩa vụ bồi thường: nếu thua kiện, người cao tuổi vẫn phải thực hiện nghĩa vụ trả nợ hay bồi thường thiệt hại theo bản án.
- Không cần điều kiện về kinh tế: chỉ cần đủ 60 tuổi, không phải chứng minh thuộc hộ nghèo hay cận nghèo.
4. Ý nghĩa chính sách
Đây là một quy định mang đậm tính nhân văn, giảm gánh nặng tài chính, khuyến khích người cao tuổi mạnh dạn bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình trước Tòa.
Lời khuyên từ một luật sư: Nếu bạn hoặc người thân đã trên 60 tuổi và đang cân nhắc khởi kiện hay tham gia tố tụng, đừng ngại chi phí án phí. Hãy làm đơn đề nghị miễn và kèm theo giấy tờ chứng minh tuổi – đó là quyền lợi pháp luật dành riêng để bảo vệ bạn.
Việc nắm rõ chính sách này không chỉ giúp tiết kiệm chi phí mà còn mang lại sự an tâm để người cao tuổi yên tâm theo đuổi công lý.
