Hiện nay, tình trạng các cặp đôi sống chung như vợ chồng nhưng không đăng kí kết hôn ngày càng nhiều đặc biệt là ở các bạn trẻ. Tình trạng này xảy ra do rất nhiều lý do khác nhau, một số lí do cụ thể như vì không thích ràng buộc hay tình cảm mới là quan trọng chứ không cần giấy tờ,…
Việc các cặp đôi lựa chọn hình thức sống chung nhưng không đăng ký kết hôn mà không lường trước những rắc rối hậu chia tay, những hệ luỵ mà họ phải gánh thì đã khiến cho họ phải đối mặt với nhiều rắc rối.
Về mặt cá nhân, người phụ nữ sẽ chịu nhiều thiệt thòi hơn so với người đàn ông do tuổi xuân đã hết nhân sắc phai tàn và có thể là những hậu quả của giải quyết những lần mang thai ngoài ý muốn. Điều này sẽ khiến cuộc sống của họ gặp rất nhiều khó khăn về sau khi đã phải chịu nhiều đau thương, mất mát.
Về mặt xã hội, việc bạo hành rất dễ xung đột ở các cặp vợ chồng “hờ” vì khi không có quan hệ pháp lý rằng buộc, họ dễ nảy sinh những mâu thuẫn nhiều hơn đặc biệt là chuyện chung thuỷ với nhau. Hay việc này cũng là nguyên do của việc nạo phá thai ngày càng tăng. Những việc này đã ảnh hưởng rất lớn đến an ninh trật tự xã hội như các tệ nạn diễn ra nhiều hơn,….
Đặc biệt đó là những tranh chấp khi cuộc tình tan vỡ, đường ai nấy đi. Trong thời gian chung sống, nếu cả hai có tạo lập các quan hệ về tài sản, hợp đồng, công nợ,… thì sẽ dẫn đến những cảnh kiện tụng, rất mất thời gian và phức tạp.
Vậy trong những trường hợp chung sống như vợ chồng nhưng không đăng kí kết hôn. Khi xảy ra những tranh chấp về con cái và tài sản, pháp luật quy định như thế nào?
1. Như thế nào thì được công nhận quan hệ vợ chồng?
Đầu tiên, việc hai người đáp ứng được điều kiện kết hôn, không thuộc trường hợp cấm kết hôn quy định tại Luật Hôn nhân và gia đình năm 2014 mà sống chung với nhau thì được coi là nam nữ sống chung với nhau như vợ chồng và không trái với pháp luật. Tuy nhiên, giữa hai người sẽ không phát sinh quyền và nghĩa vụ giữa vợ và chồng.
Theo quy định tại mục 3 nghị quyết số 35/2000/QH 10 về việc thi hành Luật HNGĐ thì:
Quan hệ vợ chồng được xác lập trước ngày 03/01/1987
- Thời điểm này, Luật Hôn nhân và gia đình 1986 có hiệu lực.
- Trường hợp nam, nữ chưa đăng ký kết hôn thì được khuyến khích đăng ký kết hôn.
- Trong trường hợp có yêu cầu ly hôn thì được Tòa án thụ lý giải quyết ly hôn theo Luật Hôn nhân và Gia đình 2000.
Quan hệ vợ chồng được xác lập từ ngày 03/01/1987 đến ngày 01/01/2001
- Nam và nữ chung sống với nhau như vợ chồng, mà có đủ điều kiện kết hôn thì có nghĩa vụ đăng ký kết hôn trong thời hạn 02 năm cho đến ngày 01/01/2003;
- Trong thời hạn này mà họ không đăng ký kết hôn, nhưng có yêu cầu ly hôn thì Tòa án áp dụng quy định của Luật Hôn nhân và Gia đình năm 2000.
- Từ sau 01/01/2003 nếu không đăng ký kết hôn thì pháp luật không công nhận quan hệ vợ chồng.
Quan hệ vợ chồng được xác lập từ ngày 01/01/2001 trở đi
- Trừ các trường hợp nêu trên, nam và nữ chung sống với nhau như vợ chồng mà không đăng ký kết hôn, đều không được pháp luật công nhận;
- Nếu có yêu cầu ly hôn thì Tòa án thụ lý và tuyên bố không công nhận quan hệ vợ chồng;
- Nếu có yêu cầu về con và tài sản thì Tòa giải quyết theo khoản 2 và khoản 3 Điều 17 của Luật Hôn nhân và Gia đình năm 2000.
2. Chia tài sản, con như thế nào khi xảy ra tranh chấp ?
Theo quy định tại Điều 16 Luật HNGĐ 2014 về việc giải quyết quan hệ tài sản, nghĩa vụ và hợp đồng của nam, nữ chung sống với nhau như vợ chồng mà không đăng kí kết hôn như sau: “ Quan hệ tài sản, nghĩa vụ và hợp đồng của nam, nữ chung sống với nhau như vợ chồng mà không đăng ký kết hôn được giải quyết theo thỏa thuận giữa các bên; trong trường hợp không có thỏa thuận thì giải quyết theo quy định của Bộ luật dân sự và các quy định khác của pháp luật có liên quan. Ngoài ra, việc giải quyết quan hệ tài sản phải bảo đảm quyền, lợi ích hợp pháp của phụ nữ và con; công việc nội trợ và công việc khác có liên quan để duy trì đời sống chung được coi như lao động có thu nhập.”
Vì vậy, do không có quan hệ vợ chồng nên không phát sinh quyền và nghĩa vụ giữa vợ và chồng. Quan hệ tài sản sẽ được giải quyết theo thoả thuận các bên; trong trường hợp không có thoả thuận thì giải quyết theo quy định của BLDS và các quy định của pháp luật có liên quan.
Cụ thể theo quy định tại Điều 207 và 219 của BLDS 2015 thì tài sản sẽ được giải quyết theo nguyên tắc sau:
- Tài sản riêng của ai thì vẫn thuộc về người đó
- Tài sản chung đuọc chi theo thoả thuận các bên, nếu không thoả thuận được thì yêu cầu Toà án giải quyết. Việc giải quyết quan hệ tài sản phải bảo đảm quyền, lợi ích hợp pháp của phụ nữ và con; công việc nội trợ và công việc khác có liên quan để duy trì đời sống chung được coi như lao động có thu nhập.
Đối với con cái, Căn cứ Điều 14 Luật hôn nhân và gia đình năm 2014 quy định về việc giải quyết hậu quả của việc nam, nữ chung sống với nhau như vợ chồng mà không đăng ký kết hôn. Căn cứ theo Điều 81 Luật hôn nhân và gia đình 2014 quy định về việc trông nom, chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục con sau khi ly hôn.
Như vậy, nếu con của bạn dưới 3 tuổi, cha mẹ không thỏa thuận được việc nuôi con thì tòa sẽ quyết định giao con cho mẹ trực tiếp nuôi. Nếu con của bạn hơn 3 tuổi vợ anh sẽ không đương nhiên có quyền nuôi con theo quy định trên. Theo đó, hai bạn hoàn toàn giành được ưu thế nuôi con nếu ai chứng minh được khả năng tài chính và các điều kiện chăm sóc, nuôi dưỡng con tốt hơn.
Hôn nhân là việc xác lập quan hệ vợ chồng khi đã đăng ký kết hôn theo quy định pháp luật. Nếu chỉ chung sống với nhau mà không đăng ký kết hôn thì quan hệ đó không được pháp luật thừa nhận. Do đó, những tài sản chung mà vợ chồng có được trong thời kỳ hôn nhân sẽ không được chia theo luật hôn nhân và gia đình mà áp dụng quy định của pháp luật dân sự. Nghĩa là, nếu phát sinh tranh chấp thì các bên phải chứng minh được đâu là tài sản của mình nếu không thỏa thuận được, có thể khởi kiện vụ án dân sự đối với loại tranh chấp này.Tuy nhiên, thực tế, việc phân chia tài sản trong thời kỳ này rất khó bởi một khi đã chia tay, các cặp đôi có thể sẽ không thể “yên ổn” chia tay và thoả thuận phân chia tài sản.
Người viết: Hoàng Thị Thương
Thông tin liên hệ:
Văn phòng luật sư Đồng Đội: P2708, Tòa nhà VP3 Bán đảo Linh Đàm, Hoàng Liệt, Hoàng Mai, Hà Nội
Điện thoại: 0936.026.559 – Email: tranxuantien1964@gmail.com
Website: https://dongdoilaw.vn
Facebook: https://www.facebook.com/dongdoilaw
Youtube: https://www.youtube.com/c/VănphòngluậtsưĐồngĐội
