Tình trạng cửa hàng không nhận chuyển khoản, thay đổi tài khoản nhận tiền, thậm chí treo biển yêu cầu chỉ nhận tiền mặt khi thanh toán diễn ra trong thời gian gần đây đã gây bất tiện cho nhiều người tiêu dùng. Thậm chí, trường hợp khách hàng muốn thanh toán chuyển khoản thì phải nộp thêm phụ phí cho người bán. Nguyên nhân sâu xa của những hành động này là do cửa hàng cố tình giảm doanh thu bán hàng từ giao dịch chuyển khoản khi thanh toán nhằm “né” thuế.
Thông báo không nhận chuyển khoản xuất hiện nhiều thời gian qua (Ảnh minh họa)
Điều này xuất phát từ hiểu lầm của một số người kinh doanh, cho rằng nếu không thực hiện giao dịch chuyển khoản, hoặc chỉ nhận thanh toán bằng tiền mặt, có thể tránh được các quy định mới về thuế theo Nghị định 70/2025/NĐ-CP mới được áp dụng từ 01/06/2015. Thực tế, nghĩa vụ thuế của cá nhân kinh doanh vẫn xảy ra, việc né tránh các bản ghi giao dịch thậm chí có thể dẫn đến vi phạm pháp luật và bị xử phạt.
Vậy hành vi kể trên có bị tính là trốn thuế hay không? Nếu bị phát hiện sẽ chịu xử phạt như nào?
Những hành vi nào bị xem là trốn thuế?
Điều 143 Luật Quản lý thuế 2019 quy định về các hành vi bị xem là trốn thuế, bao gồm:
- Không ghi chép khoản thu liên quan đến việc xác định số thuế phải nộp trong sổ kế toán.
- Không xuất hóa đơn khi bán hàng hóa, dịch vụ hoặc ghi giá thấp hơn so với thực tế thanh toán.
- Sử dụng hóa đơn, chứng từ không hợp pháp để giảm thuế phải nộp, tăng thuế được miễn, giảm, khấu trừ, hoàn hoặc không phải nộp.
Ngoài ra, theo Nghị định 70/2025/NĐ-CP (sửa đổi, bổ sung Nghị định 123/2020/NĐ-CP) quy định về hóa đơn, chứng từ chính thức, tất cả hộ kinh doanh có doanh thu từ 1 tỷ đồng/năm trở lên phải sử dụng hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền kết nối chuyển dữ liệu với cơ quan thuế.
Như vậy, hóa đơn điện tử là bắt buộc trong giao dịch buôn bán của các hộ kinh doanh có doanh thu từ 1 tỷ đồng/năm trở lên. Quy định này nhằm đảm bảo tính minh bạch, công bằng trong hoạt động khai báo và nộp thuế cũng như trong hoạt động kinh doanh.
Giao dịch trực tuyến nhằm đảm bảo tính minh bạch, rõ ràng (Ảnh minh họa)
Việc tránh né chuyển khoản và chỉ thu nhận tiền mặt để gian lận trong ghi chép về doanh thu của hộ kinh doanh có thể bị xem là một hình thức trốn thuế và chịu xử phạt nếu bị phát hiện. Ngay cả khi không có hóa đơn điện tử và thông tin giao dịch trên ngân hàng, cơ quan chức năng vẫn có thể điều tra và truy xuất doanh thu thực tế của hộ kinh doanh bằng phương thức chuyên môn.
Song, trường hợp các cửa hàng không nhận chuyển khoản, chỉ nhận tiền mặt nhưng vẫn thực hiện đầy đủ nghĩa vụ thuế; Có phát hành hóa đơn theo quy định; Kê khai thu nhập trung thực, chính xác để xác định nghĩa vụ thuế,… thì hành vi này là tuân thủ quy định pháp luật.
Xử phạt đối với hành vi trốn thuế
Theo Điều 17 Nghị định 125/2020/NĐ-CP, hành vi trốn thuế sẽ bị xử phạt hành chính bằng số thuế trốn, mức phạt tăng dần phụ thuộc vào các tình tiết giảm nhẹ, tăng nặng.
Theo đó, phạt 1 lần số thuế trốn nếu người nộp thuế có ít nhất một tình tiết giảm nhẹ, phạt 1,5 lần số thuế trốn nếu không có tình tiết tăng nặng hoặc giảm nhẹ, phạt 2 lần số thuế trốn nếu có 1 tình tiết tăng nặng và phạt 2,5 lần số thuế trốn nếu có 2 tình tiết tăng nặng.
Ngoài việc bị xử phạt bằng tiền, hộ kinh doanh còn bắt buộc phải nộp lại toàn bộ số tiền thuế đã trốn, bao gồm cả khoản tiền chậm nộp tính theo thời gian vi phạm. Nếu trong quá trình kê khai có sai sót về số lỗ hoặc thuế giá trị gia tăng đầu vào, hộ kinh doanh phải điều chỉnh lại hồ sơ thuế.
Hành vi trốn thuế bị xử phạt hành chính bằng số thuế trốn (Ảnh minh họa)
Trong một số trường hợp, dù hành vi trốn thuế đã hết thời hiệu xử phạt, người nộp thuế vẫn không được miễn trừ nghĩa vụ tài chính. Khi đó, họ buộc phải hoàn trả đầy đủ số thuế đã trốn kèm theo tiền chậm nộp vào ngân sách Nhà nước theo quy định pháp luật.
Trong những trường hợp nghiêm trọng, hành vi trốn thuế của hộ kinh doanh không chỉ bị xử phạt hành chính mà còn có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo Điều 200 Bộ luật Hình sự 2015. Khung hình phạt dành cho cá nhân cao nhất là phạt tiền từ 1,5 tỉ đồng đến 4,5 tỉ đồng hoặc phạt tù từ 2 – 7 năm với cá nhân trốn thuế từ 1 tỉ đồng trở lên.
Đối với pháp nhân thương mại, khung hình phạt ngoài phạt hành chính còn có cấm kinh doanh một hoặc nhiều mặt hàng cụ thể; đình chỉ hoạt động kinh doanh có thời hạn hoặc vĩnh viễn.
Tổng kết
Việc nhiều cửa hàng đồng loạt yêu cầu không nhận chuyển khoản để “tránh” thuế thực chất là do tâm lý e ngại vì lầm tưởng rằng mức thuế mới tăng lên quá cao. Thực tế, tỷ suất thuế không thay đổi, mà các hộ chỉ phải kê khai đúng doanh thu thực tế bán hàng, giúp tránh tình trạng gian lận trong kinh doanh và thất thu thuế.
Mặc dù đã triển khai các quy định mới về thuế, nhưng để các hộ kinh doanh nhỏ lẻ thực sự thích nghi và áp dụng đầy đủ vẫn cần thêm thời gian. Việc thay đổi thói quen kinh doanh, cập nhật kiến thức pháp luật và làm quen với các công cụ khai báo hiện đại là quá trình không dễ dàng, đặc biệt đối với những người bán hàng đã quen lối kinh doanh truyền thống.
Cần thời gian để thay đổi thói quen kinh doanh của các cửa hàng truyền thống (Ảnh minh họa)
Để số hóa quản lý thuế và hoạt động kinh doanh không chỉ cần sự tuân thủ của người dân mà còn cần sự hướng dẫn, hỗ trợ và giải đáp vướng mắc của các cơ quan chức năng có liên quan. Việc chuyển đổi sang quản lý thuế điện tử đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa cơ quan thuế và người nộp thuế, đặc biệt là trong khâu tiếp cận công nghệ và quy trình kê khai mới.
Thông tin liên hệ:
– Văn phòng luật sư Đồng Đội (Đoàn luật sư TP. Hà Nôi): P2708, Tòa nhà VP3 Bán đảo Linh Đàm, Hoàng Liệt, Hoàng Mai, Hà Nội
– Điện thoại: 0936.026.559 – Email: tranxuantien1964@gmail.com
– Website: https://dongdoilaw.vn
– Facebook: https://www.facebook.com/dongdoilaw
– Youtube: https://www.youtube.com/c/VănphòngluậtsưĐồngĐội
– Tiktok: https://www.tiktok.com/@vpls_dongdoi
