Vụ án anh Thái Khắc Thành – người nông dân Nghệ An bị tuyên 6 năm tù vì nuôi và buôn bán 13 con gà lôi trắng thuộc nhóm IB – đang tạo nên làn sóng tranh luận mạnh mẽ trong dư luận xã hội. Bên cạnh yêu cầu bảo vệ nghiêm minh pháp luật về động vật quý hiếm, câu chuyện đặt ra bài toán về sự công bằng, nhân đạo và tính linh hoạt trong xét xử đối với người phạm tội lần đầu, có hoàn cảnh khó khăn.
Luật sư có quan điểm gì về vụ việc đang gây xôn xao? Xem video tại: https://www.tiktok.com/@vpls_dongdoi/video/7537881763629075728
Bối cảnh và diễn biến vụ án
Anh Thái Khắc Thành, một người nông dân sống tại xã Đô Lương, tỉnh Nghệ An, trong điều kiện kinh tế khó khăn, đã nhận nuôi và buôn bán 13 con gà lôi trắng – loài động vật quý hiếm thuộc nhóm IB, được Nhà nước bảo vệ nghiêm ngặt theo quy định pháp luật Việt Nam.
Với mục đích mưu sinh và chăm lo gia đình, anh Thành không có ý thức đầy đủ về quy định pháp luật liên quan đến động vật quý hiếm. Ngày 3/4/2025, lực lượng chức năng phát hiện và tiến hành bắt giữ anh Thành cùng số lượng gà lôi trắng trên.
Sau quá trình điều tra, anh Thành bị khởi tố về tội “Vi phạm quy định về bảo vệ động vật nguy cấp, quý, hiếm” theo Điều 244 Bộ luật Hình sự năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017). Tại phiên tòa sơ thẩm, anh Thành bị tuyên phạt mức án 6 năm tù giam.
Phản ứng và dư luận xã hội
Vụ án nhanh chóng thu hút sự chú ý lớn. Nhiều người dân, luật sư và các tổ chức xã hội bày tỏ sự cảm thông với hoàn cảnh của anh Thành – nông dân nghèo, phạm tội lần đầu, có con nhỏ, mục đích mưu sinh.
Hình ảnh người vợ ôm con nhỏ khóc tiễn chồng lên xe thùng được lan truyền rộng rãi và nhanh chóng trên mạng xã hội đã khiến người đọc, người xem không khỏi xót xa và đồng cảm.
Không ít những ý kiến cho rằng mức án 6 năm tù là nghiêm khắc, chưa tương xứng với hoàn cảnh và động cơ của bị cáo; đồng thời đề nghị cân nhắc nhân đạo hơn trong lượng hình.
Quan điểm của luật sư – Pháp luận nghiêm minh nhưng phải nhân đạo
Về việc áp dụng pháp luật
Bảo vệ động vật quý hiếm là trách nhiệm nghiêm túc của toàn xã hội và phải được pháp luật thực thi nghiêm minh. Hành vi nuôi, buôn bán trái phép loài thuộc nhóm IB là vi phạm rõ ràng, cần xử lý để răn đe, bảo vệ đa dạng sinh học.
Điều 244 BLHS đã quy định cụ thể về hành vi phạm tội và chế tài tương ứng. Do đó, việc khởi tố và đưa vụ án ra xét xử có cơ sở pháp lý, không thể bàn cãi.
Tuy nhiên, cần đặt ra dấu hỏi lớn về mức hình phạt đã tuyên. Việc xác định mức hình phạt dựa vào quy định của pháp luật nhưng phải đặt trên nền tảng tương xứng và nhân đạo, đánh giá toàn diện hành vi, động cơ, nhân thân và hoàn cảnh của người phạm tội.
Về hoàn cảnh bị cáo và tính nhân đạo trong xét xử
Trường hợp của anh Thành hội tụ các yếu tố: nông dân nghèo, phạm tội lần đầu, nhân thân tốt, nhận thức pháp luật hạn chế, mục đích để mưu sinh. Với những tình tiết đó, mức án 6 năm tù bị phản đối vì quá nghiêm khắc, không tương xứng với động cơ và bối cảnh của hành vi. Một bản án 6 năm tù sẽ không chỉ tước đi tự do của bị cáo mà còn đẩy gia đình vào cảnh bế tắc, không có người lao động chính, khiến vợ con bị cáo rơi vào tình trạng khốn khó, ảnh hưởng tiêu cực đến sự phát triển của trẻ nhỏ.
Nguyên tắc nhân đạo trong pháp luật hình sự đòi hỏi hình phạt không chỉ trừng phạt mà còn giáo dục và tạo cơ hội tái hòa nhập. Việc tước tự do dài hạn trong trường hợp này kéo theo hệ lụy xã hội: gia đình mất chỗ dựa, con nhỏ thiếu người chăm sóc — những hậu quả mà mục tiêu phòng ngừa chung không nhất thiết phải đánh đổi.
Về chính sách khoan hồng và đề xuất
Tòa án phúc thẩm cần cân nhắc đầy đủ các tình tiết giảm nhẹ, nhân thân tốt cùng hoàn cảnh đặc biệt của bị cáo để xem xét giảm nhẹ hình phạt hoặc áp dụng hình thức án treo. Trong chính sách hình sự hiện đại, mục tiêu không chỉ dừng ở việc trừng phạt mà còn hướng tới giáo dục, cảm hóa, tạo cơ hội để người phạm tội sửa chữa lỗi lầm và tái hòa nhập xã hội.
Việc vận dụng sự khoan hồng trong trường hợp này không hề làm suy giảm tính nghiêm minh của pháp luật, mà ngược lại, khẳng định bản chất công bằng, nhân văn và sự linh hoạt của chính sách hình sự của Nhà nước, bảo đảm sự cân bằng giữa yêu cầu răn đe và tinh thần nhân đạo.
Về việc thông tin đến cộng đồng của cơ quan xét xử
Khi một bản án hoặc quyết định xét xử gây xôn xao dư luận, Tòa án và các cơ quan tiến hành tố tụng cần chủ động lên tiếng giải thích, làm rõ căn cứ pháp lý và tình tiết vụ việc. Việc này không chỉ giúp người dân hiểu đúng bản chất sự việc, mà còn củng cố niềm tin của xã hội vào sự minh bạch, khách quan của hoạt động xét xử.
Về nâng cao nhận thực cộng đồng
Vụ án là bài học quan trọng về nhận thức pháp luật, đặc biệt trong lĩnh vực bảo vệ động vật quý hiếm. Cần tăng cường tuyên truyền, hỗ trợ người dân hiểu và tuân thủ danh mục cấm; đồng thời khuyến khích sinh kế hợp pháp, để tránh vi phạm do thiếu hiểu biết. Nâng cao nhận thức cộng đồng chính là phòng ngừa bền vững bên cạnh xử lý nghiêm minh.
Vụ án cũng đặt ra câu hỏi về cân bằng giữa bảo vệ pháp luật và bảo vệ con người. Xử lý phải nghiêm minh để bảo tồn đa dạng sinh học, nhưng cũng cần linh hoạt và khoan hồng với người phạm tội lần đầu, trong hoàn cảnh đặc biệt khó khăn.
Ý tưởng và nội dung gốc: Luật sư Trần Xuân Tiền
Biên tập và hình ảnh minh họa: Lê Thị Thuý
Thông tin liên hệ:
– Văn phòng luật sư Đồng Đội (Đoàn luật sư TP. Hà Nôi): P2708, Tòa nhà VP3 Bán đảo Linh Đàm, Hoàng Liệt, Hoàng Mai, Hà Nội
– Điện thoại: 0936.026.559 – Email: tranxuantien1964@gmail.com
– Website: https://dongdoilaw.vn
– Facebook: https://www.facebook.com/dongdoilaw
– Youtube: https://www.youtube.com/c/VănphòngluậtsưĐồngĐội
– Tiktok: https://www.tiktok.com/@vpls_dongdoi
