Bào chữa cho trẻ vị thành niên là một trong những lĩnh vực đòi hỏi nhiều kỹ năng và sự tinh tế nhất của nghề luật sư. Đây không chỉ là việc vận dụng quy định pháp luật nhằm bảo vệ quyền lợi của một bị cáo chưa trưởng thành, mà còn là quá trình tiếp cận tâm lý, phân tích hoàn cảnh và định hướng nhận thức để trẻ hiểu hành vi sai trái của mình. Ở độ tuổi 14–17, tâm sinh lý các em biến động mạnh, dễ bị tác động bởi môi trường xung quanh, dễ bốc đồng và chưa đủ khả năng kiểm soát hành vi. Vì vậy, khi tham gia bào chữa, luật sư phải nhớ rằng: chỉ nhìn vào hành vi là chưa đủ, mà cần nhìn sâu vào con người và hoàn cảnh phía sau hành vi ấy.
Trẻ vị thành niên có đời sống tâm lý phức tạp và nhạy cảm. Nhiều em chỉ vừa bước qua tuổi 16, về mặt pháp lý đã chịu trách nhiệm hình sự, nhưng nhận thức, tư duy và khả năng phân biệt đúng sai vẫn còn rất non nớt. Các em dễ nghe theo lời xúi giục, dễ hành động theo cảm xúc tức thời, và nhiều khi không hình dung được hậu quả pháp lý của hành vi. Trong bối cảnh đó, kỹ năng của luật sư không chỉ nằm ở việc nghiên cứu hồ sơ mà còn ở khả năng lắng nghe, thấu hiểu, trấn an và tiếp cận trẻ bằng sự kiên nhẫn.
Đặc biệt, để đánh giá đúng hành vi của trẻ, luật sư phải xem xét kỹ hoàn cảnh gia đình và môi trường sống. Nhiều em lớn lên trong bối cảnh bố mẹ mâu thuẫn, ly thân, thiếu sự quan tâm, hoặc bị áp lực từ gia đình khiến các em trở nên thu mình hoặc nổi loạn. Một số em học tập không tốt, không nhận được sự hỗ trợ từ nhà trường, thậm chí bị định kiến và đánh giá thấp. Những yếu tố này không chỉ ảnh hưởng đến tâm lý mà còn góp phần hình thành hành vi sai trái. Bởi vậy, trong quá trình bào chữa, luật sư cần làm rõ bức tranh toàn diện về hoàn cảnh của trẻ để chứng minh rằng lỗi lầm là hệ quả của sự thiếu định hướng, chứ không phải bản chất xấu.
Mục đích của pháp luật trong xử lý người dưới 18 tuổi luôn mang tính nhân văn: răn đe để trẻ nhận ra sai lầm nhưng giáo dục mới là trọng tâm. Một bản án quá nặng nề có thể khiến trẻ mất niềm tin, tự ti và khó hòa nhập, trong khi một quyết định khoan hồng, phù hợp lại có thể trở thành bài học nhớ đời, giúp trẻ biết trân trọng cơ hội được sửa sai. Vì thế, luật sư cần khéo léo lập luận để Hội đồng xét xử thấy được khả năng cải tạo, tiềm năng phát triển và nhu cầu được cảm hóa của trẻ, từ đó đề nghị áp dụng chính sách khoan hồng theo đúng tinh thần pháp luật.
Bào chữa cho trẻ vị thành niên còn bao gồm cả việc làm công tác tư tưởng cho phụ huynh và thân chủ. Đối với trẻ, luật sư phải giúp các em hiểu rõ mình sai ở đâu, hành vi của mình gây ra hậu quả gì và phải chịu trách nhiệm như thế nào. Nhiều em ban đầu hoang mang, sợ hãi hoặc phủ nhận sai phạm; lúc này vai trò của luật sư là giải thích, định hướng và khuyến khích thái độ hợp tác, thành khẩn. Đối với phụ huynh, luật sư cần giúp họ bình tĩnh, nhìn lại vai trò giáo dục của gia đình và cam kết đồng hành cùng con sau phiên tòa. Chỉ khi gia đình, nhà trường và xã hội cùng phối hợp, quá trình giúp trẻ sửa chữa sai lầm mới thực sự hiệu quả.
Một sai lầm ở tuổi 16–17 không nên trở thành vết thương kéo dài cả đời. Trên thực tế, nhiều trẻ chỉ cần một cơ hội, một người tin tưởng, một sự định hướng đúng đắn là có thể thay đổi hoàn toàn. Bởi vậy, kỹ năng bào chữa cho trẻ vị thành niên không chỉ là tranh tụng trước tòa mà còn là hành trình bảo vệ một tương lai. Ngã ở đâu, đứng lên ở đó – đó là tinh thần mà pháp luật hướng đến và là giá trị mà người luật sư phải hết lòng theo đuổi khi đồng hành cùng những đứa trẻ ở tuổi đời còn quá non nớt này.
Thông tin liên hệ:
– Văn phòng luật sư Đồng Đội (Đoàn luật sư TP. Hà Nôi): P2708, Tòa nhà VP3 Bán đảo Linh Đàm, Hoàng Liệt, Hoàng Mai, Hà Nội
– Điện thoại: 0936.026.559 – Email: tranxuantien1964@gmail.com
– Website: https://dongdoilaw.vn
– Facebook: https://www.facebook.com/dongdoilaw
– Youtube: https://www.youtube.com/c/VănphòngluậtsưĐồngĐội
– Tiktok: https://www.tiktok.com/@vpls_dongdoi
