Hiện nay, nhu cầu công chứng hợp đồng mua bán, chuyển nhượng quyền sử dụng đất ngày càng lớn. Tuy nhiên, thực tế phát sinh nhiều rủi ro: nhà 3 tầng trên đất nhưng hợp đồng chỉ ghi đất; tài sản chung nhiều thế hệ nhưng chỉ một người ký; hợp đồng giả cách để trốn thuế hoặc che giấu giao dịch khác. Hậu quả là nhiều người dân nghèo, người cao tuổi bỗng chốc mất nhà, mất đất, rơi vào cảnh màn trời chiếu đất. Vì vậy, Luật sư – Công chứng viên là người đồng hành để bảo vệ người dân trong giao dịch nhà đất
1. Trách nhiệm của công chứng viên (CCV)
Luật Công chứng 2014 quy định CCV phải:
• Kiểm tra hồ sơ, làm rõ tính xác thực của giấy tờ.
• Giải thích quyền, nghĩa vụ và ý chí tự nguyện của các bên.
• Từ chối công chứng nếu hợp đồng có dấu hiệu giả mạo, giả cách, che giấu giao dịch khác.
Nếu CCV làm đúng vai trò “người gác cửa”, sẽ ngăn chặn được nhiều vụ việc đau lòng. Nhưng thực tế, ranh giới giữa vô can và tiếp tay rất mong manh. Có trường hợp CCV biết hoặc phải biết giao dịch có dấu hiệu lừa dối mà vẫn công chứng đều bị coi là thiếu trách nhiệm, phải bồi thường dân sư, thậm chí có thể bị xử lý hình sự.
2. Hậu quả khi giao dịch giả cách bị lợi dụng
Một tình huống không hiếm trong suốt những năm tôi hành nghề: bên bán và bên mua đầu tiên cấu kết làm hợp đồng giả cách, sau đó nhanh chóng chuyển nhượng tiếp cho người thứ ba ngay tình, thì quyền lợi của những đồng sở hữu, những người đang sinh sống hợp pháp tại căn nhà gần như bị xóa bỏ. Pháp luật bảo vệ người thứ ba ngay tình, nhưng chính vì vậy mà nhiều gia đình nghèo mất trắng tài sản, mất chỗ ở duy nhất.
3. Vai trò của luật sư – không chỉ là pháp lý, mà còn là sự đồng hành
Tôi luôn tin rằng, luật sư không chỉ là “người giải thích điều luật”, mà còn là “người giữ mái ấm” cho thân chủ. Khi tham gia từ đầu, luật sư có thể:
• Tư vấn, giải thích bản chất giao dịch, cảnh báo rủi ro cho khách hàng, cảnh báo những rủi ro ẩn sau các điều khoản.
• Phát hiện những “khoảng trống” dễ bị lợi dụng (tài sản gắn liền với đất, quyền đồng sở hữu, tranh chấp tiềm ẩn).
• Hỗ trợ CCV làm rõ ý chí thật sự của các bên. Sự tham gia của luật sư sẽ làm cho trách nhiệm của CCV chắc chắn và chặt chẽ hơn, tránh công chứng “cho qua”.
4. Giải pháp đề xuất
• Luật sư và công chứng viên phải đồng hành: luật sư tư vấn trước, CCV công chứng sau.
• Minh bạch hóa hồ sơ: ghi nhận hiện trạng thực tế bằng hình ảnh, biên bản, thậm chí có xác nhận của địa phương.
• Bảo vệ người yếu thế: có cơ chế đặc biệt để hỗ trợ người nghèo, người già, người ít hiểu biết pháp luật khi tham gia giao dịch nhà đất.
5. Lời kết
Mở một văn phòng luật hay một phòng công chứng thì không khó. Cái khó là giữ được tâm thế, kiến thức, kỹ năng và đạo đức nghề nghiệp để bảo vệ công bằng, bảo vệ mái ấm của người dân.
Trong những giao dịch nhà đất – nơi một chữ ký có thể định đoạt cả số phận một gia đình – luật sư và công chứng viên phải đồng hành, cùng giữ vai trò “người gác cửa công lý”, để không còn cảnh người nghèo, người già mất nhà, mất đất vì bị lừa dối trong những hợp đồng giả cách.
Thông tin liên hệ:
– Văn phòng luật sư Đồng Đội (Đoàn luật sư TP. Hà Nôi): P2708, Tòa nhà VP3 Bán đảo Linh Đàm, Hoàng Liệt, Hoàng Mai, Hà Nội
– Điện thoại: 0936.026.559 – Email: tranxuantien1964@gmail.com
– Website: https://dongdoilaw.vn
– Facebook: https://www.facebook.com/dongdoilaw
– Youtube: https://www.youtube.com/c/VănphòngluậtsưĐồngĐội
– Tiktok: https://www.tiktok.com/@vpls_dongdoi
