Khởi nghiệp trong nghề luật không chỉ là giỏi chuyên môn mà còn là bài toán tổ chức: chọn mô hình hành nghề phù hợp sẽ quyết định cách bạn quản trị, phát triển khách hàng, phân bổ lợi nhuận và khả năng mở rộng trong tương lai. Ở Việt Nam hiện nay hai mô hình cơ bản là Văn phòng luật sư (VPLS) và Công ty luật — mỗi mô hình có lợi thế, hạn chế và ứng dụng thực tiễn khác nhau. Bài viết này phân tích chi tiết, kèm luận cứ và dẫn chứng thực tiễn để giúp luật sư trẻ hoặc người khởi nghiệp đưa ra quyết định hợp lý.
Khi nào nên chọn VPLS?
1. Tinh gọn, linh hoạt
VPLS không cần cơ cấu quản trị phức tạp, ít thủ tục hành chính và ít chi phí cố định (tuyển lễ tân, phòng ban, báo cáo phức tạp). Luật sư mới hành nghề thường chưa có nguồn khách hàng ổn định và vốn lớn; việc bắt đầu bằng VPLS giúp giảm rủi ro tài chính ban đầu (tiền thuê, thuế, lương nhân viên cố định). Nhờ đó, luật sư có thể tập trung xây dựng chuyên môn và thương hiệu cá nhân trước khi mở rộng.
2. Chủ động, tự quyết
Trong VPLS, trưởng văn phòng quyết định chiến lược chuyên môn, nhận hay từ chối khách hàng, mức phí, cách phân chia lợi nhuận. Việc ra quyết định nhanh tạo lợi thế cạnh tranh — ví dụ: quyết định nhận vụ tranh chấp thời gian gấp, chọn ưu tiên việc bán dịch vụ tư vấn cho khách hàng cũ… Trong công ty lớn, các quyết định tương tự có thể mất thời gian bàn bạc, gây lỡ cơ hội.
3. Gần gũi, thân thiện với khách hàng
VPLS thường cung cấp dịch vụ cá nhân hóa, dễ tạo mối quan hệ tin cậy. Khách hàng cá nhân và doanh nghiệp nhỏ thường ưu tiên mối quan hệ trực tiếp với luật sư xử lý hồ sơ. Đối với các vụ việc cần chăm sóc tận tình (ví dụ: ly hôn, tranh chấp đất đai nhỏ lẻ), VPLS dễ đáp ứng hơn công ty lớn có mô hình quy trình hóa.
4. Hiệu quả kinh tế
Chi phí thành lập, vận hành và phân chia lợi nhuận trong VPLS thường thấp và minh bạch hơn khi mới bắt đầu. Trong giai đoạn đầu, không phải chia lợi nhuận cho nhiều cổ đông, không cần vận hành nhiều bộ phận hỗ trợ. Luật sư có thể tái đầu tư trực tiếp vào marketing cá nhân, chuyên sâu một vài mảng dịch vụ để nhanh chóng tạo dòng thu.
5. Bước đệm để phát triển
VPLS là mô hình dễ “thử nghiệm” thị trường, xây thương hiệu cá nhân trước khi mở rộng.
Nhiều luật sư bắt đầu bằng VPLS, khi đạt được khách hàng ổn định và cần thuê thêm luật sư, mới cân nhắc chuyển đổi thành công ty để tận dụng lợi thế quy mô (tuyển chuyên gia, tham gia vụ lớn, ký hợp đồng tư vấn dài hạn cho doanh nghiệp).
Khi nào nên chọn Công ty luật?
1. Cần tư cách pháp nhân và uy tín với khách hàng tổ chức
Công ty luật có cấu trúc, hồ sơ pháp lý và thường được doanh nghiệp lớn, tổ chức tin tưởng hơn khi ký hợp đồng dài hạn hoặc thực hiện các giao dịch phức tạp. Các giao dịch M&A, tái cấu trúc doanh nghiệp, thầu tư nước ngoài thường đòi hỏi đội ngũ chuyên môn nhiều lĩnh vực và năng lực quản trị rủi ro — điều dễ đạt được hơn ở một công ty có bộ phận chuyên trách (corporate, thuế, sở hữu trí tuệ…).
2. Dễ chuyên môn hóa và mở rộng quy mô
Công ty luật dễ tổ chức các phòng/ban theo chuyên môn, phát triển quy trình nội bộ và đào tạo chuyên sâu. Khi xử lý các dự án lớn, cần phối hợp nhiều luật sư với vai trò khác nhau (lead counsel, supporting counsel, chuyên gia thuế…), công ty luật có lợi thế khi đã có hệ thống quản trị nhân sự, quy trình và nguồn lực tài chính để điều phối.
3. Khả năng phát triển thương hiệu và cạnh tranh trên thị trường quốc tế
Công ty luật có thể đầu tư vào thương hiệu, marketing doanh nghiệp, tham gia liên minh quốc tế, mở chi nhánh. Khách hàng lớn đánh giá nhãn hiệu, năng lực tập thể và phạm vi hoạt động khi lựa chọn đối tác pháp lý; công ty luật tiêu chuẩn hóa dịch vụ, có năng lực chấm công, báo cáo và cam kết trách nhiệm pháp lý phù hợp.
Hạn chế cần cân nhắc
- Chi phí cố định và quản trị cao: Quản lý nhân sự, vận hành nhiều phòng ban, nghĩa vụ thuế/ kế toán phức tạp.
- Yêu cầu năng lực quản trị: Cần kỹ năng lãnh đạo, điều phối tài chính và văn hóa tổ chức để tránh xung đột giữa các thành viên.
- Thời gian thu hồi vốn dài hơn: Việc xây dựng uy tín doanh nghiệp tốn thời gian và đầu tư.
Quản trị hiện đại — yếu tố quyết định cho cả hai mô hình
Dù chọn VPLS hay Công ty luật, năng lực quản trị là chìa khóa:
- Quản lý hồ sơ và bảo mật thông tin: chính sách phân quyền truy cập, mã hóa dữ liệu, sao lưu định kỳ.
- Minh bạch phí dịch vụ và thỏa thuận hợp tác: hợp đồng dịch vụ rõ ràng, biểu phí và điều kiện thanh toán minh bạch.
- Đào tạo liên tục và văn hóa chia sẻ tri thức: xây dựng cơ chế mentoring cho luật sư trẻ.
- Đo lường hiệu quả kinh doanh: chỉ số KPI (số vụ/hồ sơ, doanh thu theo từng mảng, thời gian xử lý trung bình).
- Quản trị rủi ro nghề nghiệp: hợp đồng rõ ràng, bảo hiểm nghề nghiệp (nếu có), chính sách xử lý xung đột lợi ích.
Kết luận và đề xuất cho luật sư khởi nghiệp
- Khuyến nghị chung: Đa số luật sư mới khởi nghiệp chọn VPLS vì tính linh hoạt, chi phí thấp và phù hợp để xây dựng thương hiệu cá nhân. Khi đã có khách hàng ổn định, nguồn lực và nhu cầu mở rộng, việc chuyển đổi sang Công ty luật sẽ đem lại lợi thế về uy tín và khả năng chuyên môn hóa.
- Tuy nhiên, không có “một lựa chọn đúng cho tất cả” — quyết định cuối cùng cần dựa trên: mục tiêu 3–5 năm, nguồn vốn, phân khúc khách hàng mục tiêu và năng lực quản trị của bạn.
Thông tin liên hệ:
– Văn phòng luật sư Đồng Đội (Đoàn luật sư TP. Hà Nôi): P2708, Tòa nhà VP3 Bán đảo Linh Đàm, Hoàng Liệt, Hoàng Mai, Hà Nội
– Điện thoại: 0936.026.559 – Email: tranxuantien1964@gmail.com
– Website: https://dongdoilaw.vn
– Facebook: https://www.facebook.com/dongdoilaw
– YouTube: https://www.youtube.com/c/VănphòngluậtsưĐồngĐội
– Tik Tok: https://www.tiktok.com/@vpls_dongdoi
