Thi hành án là giai đoạn cuối cùng của tố tụng nhưng lại mang ý nghĩa quyết định: bản án có được thực thi đến cùng hay không, công lý có thực sự hiện diện trong đời sống hay chỉ dừng lại trên giấy tờ.
Nếu bản án là lời khẳng định lẽ phải, thì thi hành án chính là hành động hiện thực hóa lẽ phải đó. Bất kỳ sự chậm trễ, cưỡng chế hình thức hay cách xử lý tài sản thiếu công bằng nào trong giai đoạn này cũng làm suy giảm niềm tin của người dân vào pháp luật.
Nhưng hiện nay, nhiều vụ việc thi hành án đang bị người dân phản ánh, kêu ca vì:
– Thi hành chậm trễ,
– Cưỡng chế nửa vời,
– Phân chia tài sản không rõ ràng, thậm chí bất hợp lý.
Không ít người dân buộc phải chấp nhận kết quả thi hành án theo kiểu “làm lấy được”, miễn sao xong chuyện, đỡ mệt. Nhưng công lý mà như vậy – thì không phải là công lý thật sự.
Giải quyết vụ việc không chỉ là cưỡng chế – mà là một tiến trình pháp lý cần kỹ năng và bản lĩnh
Trên thực tế, mỗi hồ sơ thi hành là một “vụ việc sống” – nơi có tài sản, có con người, có tranh chấp, có tâm lý xã hội. Để giải quyết trọn vẹn một hồ sơ, chấp hành viên không chỉ cần nắm chắc quy trình pháp luật mà còn cần năng lực xác minh tài sản, kỹ năng tiếp dân, khả năng thuyết phục, xử lý tình huống và… bản lĩnh bảo vệ công lý trước các áp lực từ nhiều phía.
Một vụ thi hành thành công không chỉ dừng ở việc cưỡng chế xong tài sản – mà phải đảm bảo tính minh bạch, đúng luật, đúng bản án và tạo ra cảm giác công bằng cho các bên liên quan.
Chậm trễ, né tránh, cưỡng chế nửa vời – nguy cơ bào mòn niềm tin công lý
Thực tế cho thấy, không ít trường hợp người dân “chấp nhận” kết quả thi hành theo kiểu cho xong – vì mệt mỏi, vì bức xúc, vì sợ phiền phức. Điều đó là nguy hiểm, bởi công lý không thể là sự lựa chọn giữa “đúng sai” và “đỡ phiền”.
Các biểu hiện như: kê biên không đúng thực tế, phân chia tài sản thiếu căn cứ, trì hoãn thi hành với lý do “đang xác minh” hoặc “chưa có điều kiện” nếu không được xử lý minh bạch sẽ dẫn đến hệ quả nghiêm trọng hơn: mất niềm tin vào hệ thống pháp luật. Trong lĩnh vực vốn đã phức tạp và nhạy cảm như thi hành án, việc “làm qua loa” là điều tối kỵ.
Thi hành án phải minh bạch, phải giải thích rõ ràng, phải có người chịu trách nhiệm
Người dân có quyền được biết: Tài sản của họ bị kê biên trên cơ sở nào? Việc cưỡng chế căn cứ vào bản án nào? Tại sao tài sản lại được chia như vậy? Tất cả những câu hỏi đó, chấp hành viên và cơ quan thi hành án cần có trách nhiệm giải thích rõ ràng, minh bạch về: quy trình phân chia tài sản, cách xác minh, kê biên, định giá,…
Và, nếu có vướng mắc hoặc dấu hiệu vi phạm, người dân có quyền yêu cầu cung cấp thông tin, kiến nghị, khiếu nại hoặc tố cáo theo trình tự pháp luật.
Công lý không thể có nếu thi hành án không nghiêm túc
Công lý là một giá trị trừu tượng – nhưng trong đời sống, nó được hiện hình bằng từng hành động thực thi pháp luật cụ thể. Một bản án đúng sẽ trở nên vô nghĩa nếu không được thi hành nghiêm túc. Một cơ quan thi hành án có đủ năng lực nhưng thiếu minh bạch, thiếu trách nhiệm – sẽ không thể đem lại niềm tin cho người dân.
Thi hành án không thể là nơi “làm lấy được” – mà phải là nơi công lý được hoàn tất, được thực hiện đến cùng. Đó không chỉ là nghĩa vụ pháp lý, mà còn là cam kết với xã hội về một nền pháp quyền nghiêm minh.
Lời kết:
Thi hành án là giai đoạn công lý bước ra khỏi bản án, đi vào đời sống. Nếu thi hành án không nghiêm túc, không thuyết phục – thì bản án dù đúng đến mấy cũng trở nên vô nghĩa.
Thông tin liên hệ:
– Văn phòng luật sư Đồng Đội (Đoàn luật sư TP. Hà Nôi): P2708, Tòa nhà VP3 Bán đảo Linh Đàm, Hoàng Liệt, Hoàng Mai, Hà Nội
– Điện thoại: 0936.026.559
– Email: tranxuantien1964@gmail.com
– Website: https://dongdoilaw.vn
– Facebook: https://www.facebook.com/dongdoilaw
– Youtube: https://www.youtube.com/c/VănphòngluậtsưĐồngĐội
– Tiktok: https://www.tiktok.com/@vpls_dongdoi
