20 NĂM TÙ GIAM – MỘT BẢN ÁN QUÁ NGHIÊM KHẮC?
Chắc hẳn, những người hành nghề luât sư đặc biệt hay tranh tụng thường không lạ lẫm gì với thuật ngữ “án bỏ túi”: ám chỉ quyết định của HĐXX đã được định sẵn, rồi sau thì phiên tòa diễn ra như… diễn lại. Bị cáo muốn gì cứ việc trình bày, Thẩm phán, Hội thẩm nhân dân cũng chỉ là hỏi để cho có. Luật sư tranh tụng cho có… Thực tế thì sao? Dưới đây là một vụ án như thế.
Sáng ngày 23/10, TAND tỉnh T xét xử bị cáo Phạm Thu Tr (19 tuổi) trong vụ án lừa đảo chiếm đoạt tài sản, tổng số tiền chiếm đoạt 2,6 tỷ đồng mức án 20 năm tù.
Ở lứa tuổi còn ăn còn học, bạn bè cùng trang lứa của Tr đều được học hành đầy đủ để đảm bảo một tương lai tươi sáng. Nhưng với Tr thì khác, em sớm phải bỏ học và cùng với bố mẹ gánh vác những lo toan của người lớn trong cuộc sống mưu sinh đầy rẫy bất trắc. Chỉ vì hiểu biết pháp luật còn non kém, không thấy trước được hậu quả mà giờ đây em sẽ phải đối mặt với sự trừng phạt hà khắc của pháp luật, sự dằn vặt của lương tâm, quãng đời đẹp nhất của người con gái sẽ trải qua trong bốn bức tường nhà giam.
Bước ngoặt cuộc đời
Thời điểm 18 tuổi, Phạm Thu Tr đã gặp gỡ và nảy sinh tình cảm với anh Việt A sinh năm 1985. Được biết, Việt A dù là đang công tác trong một cơ quan nhà nước nhưng khi đó do vướng vào lô đề, cờ bạc đã lợi dụng tình cảm của Tr nhiều lần nhờ Tr đứng ra nhận và vay tiền với số tiền lên đến 500 tr từ ông T. Tr bị ông T đe dọa và phải có trách nhiệm vì chính Tr đã nhận số tiền này. Ở lứa tuổi của em, khó ai có thể kiếm ra được tiền để tự lo cho bản thân chứ chưa nói đến một khoản tiền lớn như vậy. Rơi vào bức đường cùng, trang buộc phải nghĩ ra mọi cách để xoay sở, thu xếp đủ số tiền này để trả nợ thay.
Tr đã nghĩ ra cách huy động vốn từ những người xung quanh để tạm thời có được số tiền trên để trả nợ rồi sau đó mới tìm cách hoản trả số tiền đó. Để có được lòng tin, Tr nói dối mình đang chuẩn bị đi học Công an, đang đầu tư vào Công ty bất động sản Harbarco và đưa ra nhiều hình thức được hưởng lợi về tiền, lợi ích về vật chất khác như: “Quyến sử dụng đất, xe ô tô, xe máy, điện thoại, tiền,..” làm bà Hoàng Thị H trú tại Thái Bình tưởng là có thật. Từ tháng 4/2019 đến 7/2019 bà Hoàng Thị H đã nhiều lần đưa cho Tr với tổng số tiền làn 2.6 tỷ. Tr đã sử dụng số tiền chiếm đoạt trên để sử dụng vào mục đích trả nợ trên, mua sắm đồ đạc cho gia đình.
Tai họa ập đến
Ngày 13/7/2020, Tr đã bị Cơ quan CSĐT, Công an tỉnh T đã ra quyết định khởi tố, bắt tạm giam đối với Tr về tội “Lừa đảo chiếm đoạt tài sản” theo Khoản 4 Điều 174 Bộ luật hình sự 2015, sửa đổi bổ sung 2017. Gia đình Tr vô cùng bàng hoàng và ngỡ ngàng khi chứng kiến người con gái trong nhà lại liên lụy đến một vụ án hình sự nghiêm trọng như vậy. Lập tức, gia đình tìm đến Văn phòng luật sư Đồng Đội để nhờ bảo vệ quyền lợi cho Tr một cách kịp thời. Sau khi tiếp nhận vụ việc, chúng tôi đã gửi ngay thủ tục đăng ký bào chữa cho cơ quan điều tra. Sau đó, chúng tôi bất ngờ được báo là Tr có biên bản từ chối Luật sư. Ngay khi nhận thông tin, Luật sư đã liên hệ Điều tra viên chính và đề nghị cho vào trại giam gặp Tr nhằm làm rõ nội dung này. Ấn tượng đầu tiên của tôi đối với Tr là một cô gái dù tuổi đời còn nhỏ nhưng thể hiện bản lĩnh như một người từng trải, không quá run sợ dù đang bị tạm giam. Tôi cứ ngỡ rằng, một thiếu nữ 18 tuổi khi bị bắt giam có lẽ tinh thần sẽ suy sụp nặng nề, đứng có khi còn không vững…
Tại buổi làm việc, tôi cố gắng tạo ra lòng tin cho Tr về việc gia đình đã đặt lòng tin cho Luật sư và Luật sư sẽ bảo vệ tối đa những quyền mà pháp luật dành cho Tr. Một bên là Luật sư, một bên là Điều tra viên, ai làm nhiều án hình sự mới biết đây là một quyết định khó khăn. Nhưng cuối cùng Tr đã đặt niềm tin cho Luật sư tham gia tố tụng để bào chữa cho Tr từ giai đoạn điều tra đến kết thúc vụ án. Ngay sau khi có Quyết định cử người bào chữa, chúng tôi đã tích cực tìm kiếm, thu thập chứng cứ, nghiên cứu hồ sơ và hướng dẫn gia đình bị cáo bồi thường thiệt hại cho người bị hại để từ đó có căn cứ đề xuất phương án giải quyết phù hợp và có phương án vận dụng hiệu quả khi bào chữa.
Sau khi Cơ quan CSĐT ra Kết luận điều tra và chuyển hồ sơ sang Viện kiểm sát, VKSND tỉnh T đã ra Cáo trạng và chuyển hồ sơ sang Tòa án đề nghị truy tố. Sau khi tiếp nhận hồ sơ Tòa án đã ra Quyết định trả hồ sơ điều tra bổ sung để làm rõ vai trò đồng phạm của bà B- mẹ bị cáo và cần xem xét hành vi “Làm giả con dấu, tài liệu của cơ quan, tổ chức” của Tr. Nhận được thông tin, chúng tôi đã tích cực trao đổi nghiệp vụ, làm việc với Cơ quan điều tra, Viện kiểm sát về các vấn đề này với mục đích giữ nguyên nội dung Cáo trạng ban đầu, không gây bất lợi cho thân chủ và gia đình. Quan điểm của chúng tôi và cơ quan điều tra hoàn toàn thống nhất nên Cáo trạng lần hai vẫn giữ nguyên tội danh đối với Tr và không xem xét hành vi đồng phạm của bà B.
Luật sư bào chữa tại phiên tòa
Với sự kiên trì và quyết tâm theo đuổi vụ án nhằm bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho Tr, trên cơ sở các tình tiết khách quan của vụ án, bên cạnh việc hướng dẫn gia đình Tr bồi thường thiệt hại để khắc phục một phần hậu quả. Luật sư đã có văn bản kiến nghị gửi Tòa án cấp sơ thẩm đề nghị áp dụng khung hình phạt nhẹ hơn cho bị cáo Phạm Thu Tr, mở rộng khoan hồng để bị cáo có cơ hội được sớm trở về với gia đình và cùng gia đình khắc phục hậu quả với người bị hại. Tại phiên tòa sơ thẩm, Viện Kiểm sát vẫn giữ nguyên quan điểm truy tố bị cáo Tr về tội Lừa đảo chiếm đoạt tài sản và đề nghị áp dụng thêm 02 tình tiết giảm nhẹ theo điểm b, s, khoản 1 Điều 51 BLHS đối với bị cáo. Tại phần luận tội, Kiểm sát viên thực hành quyền công tố tại phiên tòa đã đề nghị mức án từ 16 đến 18 năm tù, một mức án nghe qua có vẻ khá cao nhưng với khung hình phạt có mức án cao nhất đến chung thân của tội danh này và hậu quả xảy ra nghiêm trọng như vậy thì có thể hiểu Viện kiểm sát đã có đánh giá, nhìn nhận các tình tiết giảm nhẹ của bị cáo.
Luật sư không tranh luận sâu về mặt tội danh mà đề nghị HĐXX xem xét giảm nhẹ trách nhiệm cho bị cáo Tr dựa trên các tình tiết giảm nhẹ hết sức khách quan bị cáo đã tự nguyện khắc phục hậu quả với số tiền 1.1 tỷ, bị cáo thành khẩn khai báo ăn năn hối cải. Ngoài ra, Luật sư đề nghị HĐXX xem xét tới nhân thân của bị cáo không có tiền án tiền sự, phạm tội với độ tuổi còn quá non trẻ, bị cáo được sinh ra trong gia đình có truyền thống cách mạng. Đặc biệt, tại phiên tòa, Luật sư đưa ra những phân tích, lập luận thuyết phục cả về tình và lý để đề nghị người bị hại bà Hoàng Thị H xin giảm nhẹ hình phạt cho bị cáo Tr để bị cáo sớm được trở về và cùng gia đình khắc phục hậu quả. Bà H thấu hiểu mong muốn chính đáng của Luật sư, bị cáo, gia đình bị cáo và gạt bỏ những áp lực nặng nề về kinh tế sau vụ án nên đồng ý xin giảm nhẹ hình phạt cho Tr. Khi HĐXX tiến hành nghị án, chúng tôi đã đặt một niềm tin to lớn vào việc Tr sẽ được hưởng một mức hình phạt thấp nhất trong đề nghị của Viện kiểm sát hoặc thậm chí là dưới mức đề nghị do được hưởng nhiều tình tiết giảm nhẹ đã nêu. Nhưng cuối cùng Hội đồng xét xử tuyên Phạm Thu Tr mức án “bất ngờ” 20 năm tù, cao nhất trong khung hình phạt có thời hạn mà gạt bỏ đi quan điểm của Viện Kiểm sát, của Luật sư và mong muốn của người bị hại. Chúng tôi và tất cả những người tham dự phiên tòa hoàn toàn ngỡ ngàng khi HĐXX đọc xong Bản án này. Chúng tôi hiểu được, mức án này có lẽ đã được “chỉ đạo”, “họp án” thống nhất từ trước nên phải chăng những lập luận thuyết phục của Luật sư chỉ làm cho Bản án dày thêm mà không thay đổi được kết quả gì?
Chúng tôi chỉ có thể tự động viên mình bằng việc đã nỗ lực hết sức nhưng quyết định cuối cùng vẫn thuộc về cơ quan tiến hành tố tụng và vẫn còn đó quyền kháng cáo đến cấp phúc đẩm để hy vọng nhận được sự nhìn nhận khách quan hơn. Kết thúc phiên tòa, Luật sư đã tranh thủ gặp Tr để động viên vài lời. Thật bất ngờ, Tr nói: “Con cảm ơn Luật sư rất nhiều! Con biết tội của con rồi, khi vào tù, con thấy đời mình như đã hết. Nhưng Luật sư cho con biết mình đã nghĩ sai, từ nay con sẽ cố gắng cải tạo tốt để sớm được trở về. Con hy vọng sẽ còn kịp trả hiếu cho bố mẹ những ngày cuối đời như Luật sư khuyên nhủ…” Bước ra khỏi công đường, Luật sư có hơi buồn vì kết quả phiên tòa không như mong muốn, nhưng được mọi người trong gia đình Tr rất trân trọng những gì Luật sư đã làm, gia đình ai cũng cảm ơn Luật sư, ai cũng nói Luật sư nói có lý có tình, có tâm nhưng TOÀ… không có, Nên …Luật sư cảm thấy có chút nhẹ lòng. Sau ngày xét xử, chúng tôi nhận được thông tin rằng Tr sẽ không kháng cáo và Luật sư cũng hiểu được việc Tr muốn tập trung cải tạo thật tốn để sớm được hòa nhập với xã hội, có điều kiện lao động, sản xuất, tự mình khắc phục toàn bộ thiệt hại cho bị hại.
Có thể nói niềm tin và hy vọng mà Luật sư gieo vào Tr và gia đình bước đầu đã nảy mầm, và có lẽ Luật sư đã “THẮNG” trong vụ án này!
