Sau thời gian tạm lắng, khoảng 1 năm trở lại đây, mỗi khi đêm xuống, đặc biệt là những ngày cuối tuần, người tham gia giao thông không khỏi thấp thỏm lo lắng khi đi trên đường. Hình ảnh từng nhóm “quái xế” chạy xe tốc độ cao, lạng lách đánh võng, bốc đầu, thậm chí cầm theo nhiều loại hung khí làm náo loạn đường phố Hà Nội khiến người dân sợ hãi.
Hình ảnh mang tính chất minh họa
Mới đây nhất là vụ gây mất trật tự công cộng tại khu vực ngã tư Trần Hưng Đạo – Bà Triệu, quận Hoàn Kiếm vào rạng sáng 3/11. Đoàn xe không chỉ phóng nhanh, lạng lách mà còn liên tục hò hét, nẹt pô ầm ĩ, gây hoang mang, khiếp sợ cho người tham gia giao thông. Khi đến ngã tư Trần Hưng Đạo – Bà Triệu, nhóm thanh, thiếu niên này đã đâm vào một cô gái điều khiển xe máy đang dừng chờ đèn đỏ. Cú va chạm mạnh khiến nạn nhân tử vong tại chỗ. Đáng nói, sau khi gây ra tai nạn, các “quái xế” không dừng lại để đưa nạn nhân đi cấp cứu mà tiếp tục điều khiển xe bỏ đi. Đoạn clip ghi lại sự việc trên đã nhận được nhiều ý kiến bất bình của cộng đồng mạng xã hội.
1. Tổ chức đua xe trái phép là gì?
Tội tổ chức đua xe trái phép được quy định tại Điều 265 Bộ luật Hình sự 2015, sửa đổi 2017. Theo đó, chỉ áp dụng xử lý hình sự đối với hành vi tổ chức đua xe trái phép là các loại xe máy, xe ô tô hoặc các loại xe khác có gắn động cơ.
Như vậy, đua xe trái phép là hành vi điều khiển phương tiện tham gia đua ô tô, mô tô hoặc các loại xe cơ giới khác mà không được cơ quan có thẩm quyền cho phép. Đó là hành vi sử dụng xe quá tốc độ, không có biện pháp bảo vệ đầy đủ theo quy định, không có làn đường riêng, không được phép của cơ quan có thẩm quyền. Vì vậy, hành vi này không chỉ gây nguy hiểm cho bản thân người lái xe mà còn ảnh hưởng và rất nguy hiểm cho người tham gia giao thông ở gần hoặc gần tài sản.
2. Những yếu tố nào cấu thành tổ chức đua xe trái phép
Về mặt khách quan, tội phạm này có dấu hiệu như sau :
Có hành vi tổ chức trái phép việc đua xe oto, xe máy hoặc các loại xe khác có động cơ được thể hiện bằng việc lập ra kế hoạch, chuẩn bị phương tiện, địa điểm, sắp xếp, bố trí, lôi kéo người khác… để tiến hành việc đua xe không được sự cho phép của cơ quan có thẩm quyền. Như vậy, có thể xác định chỉ cần có hành vi nêu trên là cấu thành tội này.
Về mặt khách thể, hành vi tổ chức đua xe trái phép xâm phạm đến quy đihj về trật tự an toàn giao thông đường bộ, xâm phạm đến trật tự an toàn công cộng. Ngoài ra, còn có thể xâm phạm đến tính mạng, sức khỏe của người khác và người liên quan.
Về mặt chủ quan, người phạm tội tham gia tổ chức đua xe trái phép thực hiện tội phạm này với lỗi cố ý. Phần lớn là học sinh, sinh viên không chịu sự quản lí của cha mẹ, hư hỏng, ham vui thường tham gia cá cược, đua xe nơi tập trung đông dân cư, gây tai nạn rồi bỏ chạy để trốn tránh trách nhiệm hoặc không giúp người bị nạn..
Về chủ thể của tội tổ chức đua xe trái phép có thể bất kì người nào có trách nhiệm năng lực hình sự. Người tổ chức đua xe trái phép là người chủ mưu, cầm đầu, chỉ huy cuộc đua xe. Người tổ chức có thể tham gia hoặc không tham gia cuộc đua xe trái phép.
3. Đua xe trái phép bị xử phạt như nào?
– Xử phạt vi phạm hành chính hành vi đua xe trái phép
Căn cứ Điều 34 Nghị định 100/2019/NĐ-CP (sửa đổi bởi khoản 19 Điều 2 Nghị định 123/2021/NĐ-CP) quy định mức phạt đối với hành vi đua xe trái phép như sau:
– Phạt tiền từ 1.000.000 đồng – 2.000.000 đồng đối với một trong các hành vi vi phạm sau đây:
+ Tụ tập để cổ vũ, kích động hành vi điều khiển xe chạy quá tốc độ quy định, lạng lách, đánh võng, đuổi nhau trên đường hoặc đua xe trái phép;
+ Đua xe đạp, đua xe đạp máy, đua xe xích lô, đua xe súc vật kéo, cưỡi súc vật chạy đua trái phép trên đường giao thông.
– Phạt tiền từ 10.000.000 đồng – 15.000.000 đồng đối với người đua xe mô tô, xe gắn máy, xe máy điện trái phép
– Phạt tiền từ 20.000.000 đồng – 25.000.000 đồng đối với người đua xe ô tô trái phép
Ngoài ra, người điều khiển phương tiện thực hành vi này còn có thể bị áp dụng các hình thức xử phạt bổ sung sau đây:
– Thực hiện hành vi quy định tại điểm b khoản 1 Điều 34 Nghị định 100/2019/NĐ-CP bị tịch thu phương tiện (trừ súc vật kéo, cưỡi);
– Thực hiện hành vi quy định tại khoản 2, khoản 3 Điều 34 Nghị định 100/2019/NĐ-CP bị tước quyền sử dụng Giấy phép lái xe từ 03 tháng đến 05 tháng và tịch thu phương tiện.
– Truy cứu trách nhiệm tội đua xe trái phép
Người có hành vi đua xe trái phép có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự về Tội đua xe trái phép quy định tại Điều 266 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi năm 2017), cụ thể:
– Người nào đua trái phép xe ô tô, xe máy hoặc các loại xe khác có gắn động cơ gây thiệt hại cho người khác thuộc một trong các trường hợp sau đây hoặc đã bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi đua xe trái phép hoặc tổ chức đua xe trái phép (Điều 265 Bộ luật Hình sự) hoặc đã bị kết án về một trong các tội này, chưa được xóa án tích mà còn vi phạm, thì bị phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 50.000.000 đồng, phạt cải tạo không giam giữ đến 02 năm hoặc phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm:
+ Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 01 người mà tỷ lệ tổn thương cơ thể từ 31% đến 60%;
+ Gây thiệt hại về tài sản từ 50.000.000 đồng đến dưới 100.000.000 đồng.
– Mức phạt cao nhất đối với tội danh đua xe trái phép là phạt tù từ 12 năm đến 20 năm
– Ngoài ra, người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 50.000.000 đồng.
Hình ảnh mang tính chất minh họa
– Tổ chức đua xe trái phép có thể bị xử lý tù chung thân
Căn cứ Điều 265 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi năm 2017), người nào tổ chức trái phép việc đua xe ô tô, xe máy hoặc các loại xe khác có gắn động cơ, thì bị phạt tiền từ 30.000.000 đồng đến 100.000.000 đồng, phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 01 năm đến 05 năm.
Mức phạt tối đa đối với tội danh này là phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 12 năm đến 20 năm hoặc tù chung thân:
– Làm chết 03 người trở lên;
– Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 03 người trở lên mà tổng tỷ lệ tổn thương cơ thể của những người này 201% trở lên;
– Gây thiệt hại về tài sản 1.500.000.000 đồng trở lên.
Đồng thời, người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 50.000.000 đồng.
4. Giải pháp hạn chế đua xe trái phép
Đua xe trái phép là một vấn đề xã hội nghiêm trọng, đe dọa an toàn giao thông và ảnh hưởng tiêu cực đến trật tự công cộng. Một trong những giải pháp hiệu quả ngăn chặn tình trạng này là tăng cường kiểm tra và xử lý nhanh, mạnh mẽ. Các biện pháp xử lý nên mang tính đột phá mạnh mẽ, bao gồm các biện pháp trừng phạt, tạm giữ phương tiện, và trong các trường hợp nguy hiểm cần truy cứu trách nhiệm hình sự.
Bên cạnh đó, nâng cao ý thức và giáo dục luật cho thanh thiếu niên cũng là một biện pháp quan trọng. Các chương trình giáo dục trong trường học và tại cơ sở cộng đồng nên nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tham gia giao thông an toàn, cũng như hậu quả pháp lý và xã hội của hành vi đua xe trái phép. Các phương tiện truyền thông và hoạt động tuyên truyền công cộng cần được phát triển rộng rãi để nâng cao nhận thức về cộng đồng, đặc biệt là đối tượng thanh thiếu niên về những rủi ro và hệ quả của việc đua xe trái phép.
Ngoài ra, để tạo môi trường lành mạnh, cần phát triển sân chơi và hoạt động thể thao cho giới trẻ. Xây dựng các khu đua xe hợp pháp sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho những người đam mê tốc độ ở nơi có thể hiện hữu sở hữu của mình một cách an toàn và đúng luật. Bên cạnh đó, các câu lạc bộ bộ thể thao và hoạt động ngoài trời cũng nên được khuyến khích để thanh thiếu niên có thêm giải pháp tích cực, thay vì tìm đến các hoạt động nguy hiểm như đua xe trái phép.
Đồng thời, cần có sự giáo dục kết hợp giữa gia đình và cộng đồng cũng là một phần không thể thiếu. Các phụ huynh nên quan tâm, theo dõi sát xao và quản lý phương tiện và thời gian của con em mình để ngăn chặn những hành vi đua xe trái phép có thể xảy ra. Cần lập danh sách những “quái xế” đưa vào diện giám sát đặc biệt. Mời phụ huynh, yêu cầu giám sát chặt chẽ con em chưa đủ tuổi mà sử dụng phương tiện. Nếu phụ huynh thiếu trách nhiệm, để con em gây tai nạn thì xử lý trách nhiệm phụ huynh vi phạm pháp luật giao xe cho người chưa thành niên, khởi tố cả cha mẹ. Có vậy mới gắn trách nhiệm giám sát của phụ huynh với xã hội.
Ngoài ra, các tổ chức xã hội cần chung tay với các cơ quan chức năng để theo dõi, phát hiện kịp thời những nhóm đối tượng có xu hướng tổ chức đua xe, từ đó có biện pháp xử lí kịp thời tránh gây hậu quả về sau. Để triệt tận gốc, chính quyền địa phương cần rà soát, lập danh sách những lò độ chế xe đua; nếu xảy ra đua xe liên quan đến các lò độ chế ở phường, xã nào thì cảnh sát khu vực, công an địa phương đó phải chịu trách nhiệm.
Cuối cùng, ứng dụng công nghệ và thông tin có thể mang lại hiệu quả đáng kể trong việc ngăn chặn xe trái phép. Các công cụ phân tích dữ liệu và hệ thống định vị, cùng với việc khuyến khích người dân cung cấp thông tin về các cuộc đua xe trái phép, sẽ giúp cơ quan chức năng có thể phát hiện nhanh và xử lý hiệu quả. Biện pháp này nếu được thực hiện đồng bộ và nghiêm trọng, sẽ góp phần quan trọng trong việc đảm bảo an toàn giao thông và xây dựng một môi trường xã hội lành mạnh. Đồng thời, việc lắp đặt hệ thống camera giám sát tại các tuyến đường thường xảy ra đua xe sẽ giúp tăng cường chức năng phát hiện nhanh chóng và xử lý các vi phạm, giảm thiểu tối đa nguy cơ tai nạn giao thông.
Bên cạnh việc bổ sung, hoàn thiện các chế tài xử lý, xử phạt, việc ngăn chặn tình trạng đua xe cũng sẽ triệt nếu giám sát, phát hiện sớm khi có biểu hiện tụ tập, gây rối trật tự công cộng, tổ chức, cổ vũ đua xe trái phép hoặc hẹn hò, thách thức trên mạng xã hội. Thực tế cho thấy các nhóm đua xe so kè tốc độ diễn ra công khai nơi công cộng, gây nguy hiểm cho tính mạng người đi đường, trật tự an toàn giao thông… Đây là hành vi gây rối trật tự công cộng nhưng khi cơ quan công an vào cuộc thì chỉ lập biên bản xử phạt hành chính nên chưa đủ sức răn đe, giáo dục, cần có quy định chặt chẽ và nghiêm minh hơn để người vi phạm thấy sợ để không vi phạm.
Hà Tuyết – Thực tập sinh Văn phòng luật sư Đồng Đội
Thông tin liên hệ:
Văn phòng luật sư Đồng Đội: P2708, Tòa nhà VP3 Bán đảo Linh Đàm, Hoàng Liệt, Hoàng Mai, Hà Nội
Điện thoại: 0936.026.559 – Email: tranxuantien1964@gmail.com
Website: https://dongdoilaw.vn
Facebook: https://www.facebook.com/dongdoilaw
Youtube: https://www.youtube.com/c/VănphòngluậtsưĐồngĐội
Tiktok: https://www.tiktok.com/@vpls_dongdoi
