Trong tố tụng hình sự, việc xác định chính xác tình trạng sức khỏe của bị can, bị cáo, bị hại hay đương sự khác có ý nghĩa quan trọng trong việc đánh giá trách nhiệm hình sự, áp dụng biện pháp ngăn chặn, cũng như bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của các bên. Giám định sức khỏe là một trong những hoạt động tố tụng mang tính chuyên môn cao, đòi hỏi phải có sự tham gia của cơ quan, tổ chức có thẩm quyền giám định.
Trong một số trường hợp, khi kết luận giám định ban đầu có dấu hiệu chưa chính xác, mâu thuẫn hoặc không phù hợp với các tài liệu, chứng cứ khác của vụ án, việc giám định lại trở thành cần thiết để làm sáng tỏ sự thật khách quan
1. Cơ sở pháp lý
Bộ luật Tố tụng hình sự 2015, Điều 205 – 207
Luật Giám định tư pháp 2012, sửa đổi 2020
Các Thông tư liên tịch và quy định chuyên ngành (Pháp y, Pháp y tâm thần, Kỹ thuật hình sự…)
II. Giám định và giám định lại là gì?
Giám định tư pháp: là việc sử dụng kiến thức khoa học, kỹ thuật, nghiệp vụ để kết luận chuyên môn về tình tiết của vụ án theo yêu cầu của cơ quan tiến hành tố tụng.
Giám định lại: là việc trưng cầu giám định lần thứ hai hoặc nhiều lần đối với cùng một nội dung đã được giám định, khi có căn cứ cho rằng kết luận trước đó không khách quan, không chính xác hoặc không đầy đủ.
III. Thời điểm có thể yêu cầu giám định
Người tiến hành tố tụng hoặc người tham gia tố tụng có thể yêu cầu/trưng cầu giám định lại ở bất kỳ giai đoạn nào: Trong quá trình điều tra, giai đoạn truy tố, tại phiên tòa sơ thẩm, phúc thẩm, thậm chí cả ở giám đốc thẩm, tái thẩm
Điều kiện: phải có căn cứ rõ ràng như:
– Mâu thuẫn giữa kết luận giám định với hồ sơ bệnh án, thực tế thương tích
– Quy trình giám định trước đó có dấu hiệu sai sót
– Có kết luận của chuyên gia khác phủ định giám định cũ
IV. Chủ thể có quyền yêu cầu giám định lại
– Cơ quan điều tra, VKS, Tòa án Trưng cầu giám định hoặc giám định lại
– Bị can, bị cáo Đề nghị cơ quan tiến hành tố tụng trưng cầu
– Luật sư, người bào chữa Có quyền đề nghị giám định lại
– Người bị hại, người có quyền lợi liên quan Được đề nghị khi có căn cứ hợp lý
Người tham gia tố tụng không có quyền chỉ định nơi giám định, nhưng có thể đề xuất cơ sở khác khách quan hơn.
V. Cơ quan có thẩm quyền giám định lại
Việc giám định lại có thể được thực hiện tại:
Cơ sở giám định cùng cấp nhưng khác đơn vị, để đảm bảo khách quan
Cơ quan giám định cấp cao hơn, trong các vụ án phức tạp, có mâu thuẫn kết luận
Một số cơ quan giám định cấp cao nhất:
– Lĩnh vực Cơ quan cao nhất
– Pháp y Viện Pháp y Quốc gia
– Pháp y tâm thần Viện Pháp y Tâm thần Trung ương
– Kỹ thuật hình sự Viện Khoa học Hình sự – Bộ Công an
– Lĩnh vực dân sự khác Các cơ quan chuyên môn cấp Bộ: Xây dựng, Tài chính, KH&CN
Kết luận:
Giám định và giám định lại sức khỏe trong tố tụng hình sự không chỉ là công cụ hỗ trợ cơ quan tiến hành tố tụng làm rõ sự thật mà còn là cơ chế bảo đảm quyền con người trong quá trình xử lý vụ án. Việc áp dụng đúng đắn, khách quan và kịp thời hoạt động giám định sẽ giúp hạn chế oan sai, bảo vệ người yếu thế, đồng thời củng cố niềm tin vào công lý.
Trong bối cảnh cải cách tư pháp hiện nay, việc nâng cao chất lượng hoạt động giám định, minh bạch hóa quy trình giám định lại cũng là yêu cầu cấp thiết nhằm bảo vệ tốt hơn quyền và lợi ích hợp pháp của các bên trong tố tụng hình sự.
Thông tin liên hệ:
– Văn phòng luật sư Đồng Đội (Đoàn luật sư TP. Hà Nôi): P2708, Tòa nhà VP3 Bán đảo Linh Đàm, Hoàng Liệt, Hoàng Mai, Hà Nội
– Điện thoại: 0936.026.559 – Email: tranxuantien1964@gmail.com
– Website: https://dongdoilaw.vn
– Facebook: https://www.facebook.com/dongdoilaw
– Youtube: https://www.youtube.com/c/VănphòngluậtsưĐồngĐội
– Tiktok: https://www.tiktok.com/@vpls_dongdoi
