Theo số liệu thống kê của Bộ tài chính năm 2024 vừa qua, Bảo hiểm xe máy bắt buộc thu 431 tỷ, bồi thường gần 42 tỷ. Tại sao doanh thu của bảo hiểm xe máy lại rất cao so với mức bồi thường được chi trả? Trong khi đó, theo báo cáo thì tỉ lệ tai nạn giao thông bởi mô tô, xe máy ở Việt Nam là rất đáng báo động (chiếm khoảng 63% trong các vụ tai nạn)? Phải chăng còn nhiều vấn đề rắc rối về thủ tục để người dân có thể được hưởng đền bù bảo hiểm? Vấn đề này là gì, khó khăn ở đâu? Cơ quan chính quyền cũng như người dân cần làm gì để cải thiện, đảm bảo được ý nghĩa của việc mua bảo biểm?
Hãy cùng VPLS Đồng Đội tìm hiểu về vấn đề nêu trên.
Ảnh minh họa
- Khái Niệm và Tầm Quan Trọng của Bảo Hiểm Xe Máy
Bảo hiểm xe máy bắt buộc, hay còn gọi là bảo hiểm trách nhiệm dân sự của chủ xe cơ giới, là loại bảo hiểm mà người điều khiển xe máy buộc phải có khi tham gia giao thông tại Việt Nam. Quy định này nhằm bảo vệ quyền lợi của các bên khi xảy ra tai nạn giao thông, giúp giảm bớt gánh nặng tài chính cho người gây tai nạn và hỗ trợ nạn nhân.
Vậy, khi có tai nạn xảy ra, bên bảo hiểm sẽ bồi thường thiệt hại cho người bị tai nạn do lỗi của chủ xe máy, xe cơ giới gây ra (chứ không phải bồi thường cho chủ xe). Người bị tai nạn sẽ được bảo hiểm chi trả quyền lợi bằng việc bồi thường cho những thiệt hại về người và tài sản do lỗi của chủ phương tiện gây ra theo đúng quy định của pháp luật. Người tham gia bảo hiểm sẽ không phải tự mình đền bù thiệt hại.
- Cơ Sở Pháp Lý
Theo Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ 2024 (có hiệu lực từ ngày 01/01/2025), người điều khiển xe máy phải mang theo Giấy chứng nhận bảo hiểm trách nhiệm dân sự khi tham gia giao thông. Nếu không có hoặc không mang theo giấy tờ này, sẽ bị phạt từ 100.000 – 200.000 đồng theo Nghị định 100/2019/NĐ-CP (được sửa đổi bởi Nghị định 123/2021/NĐ-CP). - Mức Phí và Mức Bồi Thường
- Mức phí bảo hiểm dao động từ 55.000 đồng đến 290.000 đồng tùy loại xe (chưa bao gồm VAT).
- Mức bồi thường tối đa lên đến 150 triệu đồng/người/vụ tai nạn về sức khỏe và 50 triệu đồng/vụ đối với tài sản.
- Bồi thường theo mức độ thương tật:
Số tiền bồi thường = Tỷ lệ tổn thương x Mức trách nhiệm bảo hiểm.
Ví dụ, tai nạn với tỉ lệ thương tật 15% thì bồi thường: 15% x 150 triệu đồng = 22,5 triệu đồng.
Tuy nhiên, nếu lỗi do bên thứ ba thì công ty bảo hiểm chỉ bồi thường với tối đa bằng 50% mức quy định.
- Mục Đích và Lợi Ích
Bảo hiểm xe máy bắt buộc có vai trò quan trọng trong việc:
- Bồi thường thiệt hại về sức khỏe, tính mạng và tài sản của bên thứ ba (bên bị gây tai nạn) do tai nạn giao thông gây ra.
- Giảm bớt gánh nặng tài chính cho người gây tai nạn.
- Tạo nguồn quỹ để hỗ trợ các nạn nhân tai nạn giao thông.
Vậy, mục đích chính của sản phẩm bảo hiểm này dùng để đảm bảo trách nhiệm của người điều khiển xe máy khi tham gia giao thông và khắc phục hậu quả tai nạn cho nạn nhân. Bảo hiểm xe máy là bảo hiểm bắt buộc vì quyền lợi người dân, là một chính sách cần thiết và mang tính nhân văn.
- Những Khó Khăn và Hướng Giải Quyết
Mặc dù là quy định bắt buộc, bảo hiểm xe máy vẫn gặp phải nhiều phản hồi trái chiều, như thủ tục bồi thường phức tạp, mất thời gian; mức bồi thường thấp so với thiệt hại thực tế; tình trạng mua bán bảo hiểm tràn lan trên vỉa hè, lề đường, giấy chứng nhận bảo hiểm viết tay, khó cất giữ, bảo quản; thiếu kiểm soát về chất lượng dịch vụ…
Đa số các tai nạn thường không quá nghiêm trọng, nhưng bên bảo hiểm thường yêu cầu đầy đủ các tài liệu như giấy chứng nhận bảo hiểm, biên bản tai nạn, giấy tờ xe, hóa đơn sửa chữa, hình ảnh hiện trường, v.v. Chỉ cần thiếu một tài liệu nhỏ hoặc sai sót thông tin cũng có thể khiến hồ sơ bị từ chối hoặc kéo dài thời gian xử lý. Một số công ty bảo hiểm mất nhiều thời gian để xác minh vụ việc, nhất là khi cần sự phối hợp của cơ quan công an hoặc bên thứ ba. Ngoài ra, các bên thường có tranh cãi về phạm phi bồi thường do bất đồng về nguyên nhân tai nạn, hay không đồng ý về chi phí sửa chữa,… Bên cạnh đó, do việc mua bảo hiểm xe máy thường diễn ra đại trà, tràn lan ngay trên lề đường, người mua thường không để ý nhiều về các điều khoản trong Hợp đồng bảo hiểm, nhiều điều khoản loại trừ trong hợp đồng không rõ ràng, khó hiểu nhằm có lợi cho bên bán bảo hiểm. Vì vậy, khi xảy ra sự cố, công tác thanh quyết toán phức tạp, nhũng nhiễu, mức bồi thường thấp khiến người mua bảo hiểm rất phiền hà khi đề nghị chi trả nên chỉ làm thủ tục khi có tai nạn đặc biệt nghiêm trọng.
Theo VPLS Đồng Đội, để khắc phục những khó khăn nêu trên, giúp người dân được dễ dàng hưởng những quyền lợi đáng có khi tham gia bảo hiểm xe máy bắt buộc, cần có giải pháp toàn diện từ cả phía người dân, công ty bảo hiểm, và chính quyền.
Ảnh minh họa
- Giải pháp từ phía người dân (người tham gia bảo hiểm)
Hiểu rõ quyền lợi và trách nhiệm của mình bằng cách đọc kỹ hợp đồng bảo hiểm trước khi ký kết, đặc biệt là các điều khoản về phạm vi bảo hiểm và các trường hợp loại trừ. Điều này giúp tránh hiểu nhầm và biết rõ khi nào mình có quyền yêu cầu bồi thường.
Ví dụ: Nhiều người không biết tai nạn xảy ra do say rượu thường không được bồi thường, dẫn đến tranh cãi không cần thiết.
Chuẩn bị hồ sơ đầy đủ, chính xác. Khi xảy ra tai nạn, cần thu thập đầy đủ giấy tờ: biên bản tai nạn, ảnh hiện trường, giấy tờ xe, giấy phép lái xe, hợp đồng bảo hiểm, v.v.
Chủ động phối hợp với công ty bảo hiểm bằng cách liên hệ ngay với công ty bảo hiểm sau khi xảy ra tai nạn để được hướng dẫn quy trình giám định và bồi thường, tránh bị từ chối bồi thường vì lý do không báo cáo kịp thời.
- Giải pháp từ phía công ty bảo hiểm
Theo thống kê từ Bộ tài chính, “hiện nay, mô tô, xe gắn máy vẫn là nguồn phương tiện vận tải cơ giới chủ yếu, và là nguồn gây tai nạn lớn nhất tại Việt Nam, chiếm 63,48%. Thế nhưng 6 tháng đầu năm 2024, cả nước chỉ có khoảng 6,5 triệu xe máy tham gia bảo hiểm bắt buộc trách nhiệm dân sự của chủ xe cơ giới, chiếm khoảng 9% số lượng xe lưu hành (tổng số xe máy tại Việt Nam khoảng 72 triệu chiếc)”. Có thể thấy rằng thị trường bảo hiểm xe máy là rất tiềm năng và vẫn chưa được khai thác hết. Các doanh nghiệp bảo hiểm cần phải có chiến lược để thuyết phục người dân, để người dân thấy được rằng họ có thể dễ dàng tiếp cận và hưởng quyền lợi của họ khi tham gia bảo hiểm. Doanh nghiệp bảo hiểm cần có những hành động cụ thể, thiết thực để củng cố niềm tin của người dân, khiến họ sẵn sàng chi trả cho việc mua bảo hiểm. Để đạt được điều này, các công ty bảo hiểm cần:
Đơn giản hóa thủ tục, giảm bớt giấy tờ không cần thiết, khiến người dân cảm thấy dễ dàng được bồi thường khi tham gia bảo hiểm. Bên cạnh đó, cần có những điều khoản, quy định rõ ràng trong Hợp đồng bảo hiểm để giảm thiểu tranh chấp giữa khách hàng và công ty bảo hiểm.
Công khai quy trình và kết quả bồi thường bằng cách minh bạch thông tin về lý do từ chối bồi thường hoặc mức bồi thường để khách hàng hiểu rõ, giúp củng cố niềm tin của khách hàng đối với công ty bảo hiểm.
- Giải pháp từ phía chính quyền và cơ quan quản lý nhà nước
Hoàn thiện khung pháp lý về bảo hiểm xe máy. Cơ quan quản lý nhà nước cần ban hành các quy định chi tiết, rõ ràng về quy trình bồi thường bảo hiểm bắt buộc xe máy, bao gồm thời hạn giải quyết hồ sơ và trách nhiệm của các bên, giảm tình trạng công ty bảo hiểm “câu giờ” hoặc né tránh trách nhiệm bồi thường.
Tăng cường giám sát và xử phạt vi phạm đối với các công ty bảo hiểm và xử lý nghiêm nếu phát hiện hành vi gian lận, trì hoãn bồi thường không hợp lý, tạo áp lực buộc các công ty bảo hiểm phải thực hiện đúng cam kết với khách hàng.
Xây dựng hệ thống dữ liệu chung về tai nạn và bảo hiểm. Kết nối dữ liệu giữa cơ quan công an và công ty bảo hiểm để xác minh nhanh chóng thông tin tai nạn, giảm thời gian điều tra chéo.
Đẩy mạnh tuyên truyền, phổ biến kiến thức về bảo hiểm. Tổ chức các chương trình truyền thông, hướng dẫn người dân hiểu rõ quyền lợi, nghĩa vụ khi tham gia bảo hiểm xe máy. Điều này giúp người dân chủ động hơn trong việc bảo vệ quyền lợi của mình.
Ảnh minh họa
- Kết Luận
Bảo hiểm xe máy bắt buộc là một chính sách mang tính nhân văn, góp phần bảo vệ quyền lợi của các bên khi xảy ra tai nạn giao thông. Trên thế giới hiện nay, hầu hết các nước như Mỹ, Nhật Bản, Hàn Quốc, hay các nước đang phát triển có số lượng lớn xe mô tô, xe máy tham gia giao thông như Ấn Độ, Trung Quốc, … đều áp dụng bảo hiểm bắt buộc trách nhiệm dân sự của chủ xe ô tô, mô tô, xe máy. Tuy nhiên, để nâng cao hiệu quả, cần cải thiện quy trình bồi thường và tăng cường giám sát việc thực thi quy định bảo hiểm.
Nhưng trên hết, người dân cần ý thức và nhận thức được quyền lợi của mình khi tham gia bảo hiểm, từ đó sẽ không ngại khó khăn phiền hà, tích cực chủ động yêu cầu quyền lợi bảo hiểm của mình. Với tinh thần luôn lắng nghe và thấu hiểu, mong muốn giúp đỡ những người yếu thế của VPLS Đồng Đội, chúng tôi luôn sẵn sàng tư vấn giúp đỡ người dân trong bất cứ sự việc gì, dù là những sự vụ nhỏ nhất.
Hồng Nghi – Nhân viên Văn phòng luật sư Đồng Đội
Thông tin liên hệ:
Văn phòng luật sư Đồng Đội: P2708, Tòa nhà VP3 Bán đảo Linh Đàm, Hoàng Liệt, Hoàng Mai, Hà Nội
Điện thoại: 0936.026.559 – Email: tranxuantien1964@gmail.com
Website: https://dongdoilaw.vn
Facebook: https://www.facebook.com/dongdoilaw
Youtube: https://www.youtube.com/c/VănphòngluậtsưĐồngĐội
Tiktok: https://www.tiktok.com/@vpls_dongdoi
