Trong thực tiễn tố tụng hình sự, việc bị can, bị cáo và gia đình một mực kêu oan là tình huống khá phổ biến. Điều này xuất phát từ tình cảm gia đình, sự chủ quan của bị cáo khi cho rằng hành vi của mình “không đến mức phạm tội” hoặc tâm lý muốn “cứu vãn” trước nguy cơ bị xử lý hình sự. Tuy nhiên, khi nghiên cứu hồ sơ và đối chiếu chứng cứ, nhiều trường hợp cho thấy bị cáo thực sự có hành vi phạm tội. Lúc này, luật sư cần giữ bản lĩnh nghề nghiệp, không để cảm xúc chi phối, bảo đảm tính khách quan trong quá trình bào chữa.
1. Nguyên tắc nhìn nhận của luật sư
-
Không đồng nhất cảm xúc với sự thật pháp lý: Việc gia đình tin rằng “oan” không đồng nghĩa với vô tội.
-
Xác định đúng mức độ trách nhiệm: Có thể không phải “oan toàn bộ” nhưng có khả năng “oan một phần” (sai tội danh, áp dụng sai khung hình phạt, quy chụp quá nặng). Cũng có trường hợp “có tội nhưng cần được xem xét giảm nhẹ”.
-
Tôn trọng sự thật khách quan: Luật sư không được ngụy biện, không bóp méo bản chất vụ việc.
2. Vai trò định hướng của luật sư
Trong những vụ việc mà chứng cứ buộc tội đã rõ ràng, luật sư cần:
-
Thẳng thắn trao đổi với bị cáo và gia đình, giải thích sự khác biệt giữa “oan theo cảm nhận” và “oan theo pháp luật”.
-
Giúp thân chủ hiểu rằng kêu oan bằng mọi giá không những không hiệu quả mà còn làm mất cơ hội hưởng khoan hồng.
-
Định hướng sang việc xin giảm nhẹ hình phạt: khuyến khích bị cáo thành khẩn khai báo, ăn năn hối cải, bồi thường và khắc phục hậu quả, đồng thời cung cấp tài liệu chứng minh nhân thân tốt, hoàn cảnh khó khăn, tình tiết giảm nhẹ.
3. Chiến lược bào chữa khi có tội
-
Phân hóa trách nhiệm trong vụ án đồng phạm, làm rõ vai trò chính – phụ.
-
Xác định chính xác tội danh và khung hình phạt để tránh áp dụng sai, dẫn đến hình phạt bất lợi.
-
Yêu cầu loại bỏ chứng cứ trái luật, nếu có.
-
Khai thác tối đa các tình tiết giảm nhẹ: phạm tội lần đầu, nhân thân tốt, tự nguyện bồi thường, hợp tác với cơ quan tiến hành tố tụng.
4. Kỹ năng tại phiên tòa
-
Tranh tụng khách quan, thuyết phục, tránh đối đầu cực đoan.
-
Nhấn mạnh nguyên tắc: “Trách nhiệm chứng minh tội phạm thuộc về cơ quan tiến hành tố tụng; nếu còn nghi ngờ thì phải giải thích theo hướng có lợi cho bị cáo” (Điều 15 BLTTHS 2015).
-
Khéo léo đề nghị HĐXX cho gia đình gặp gỡ bị cáo nhằm định hướng thái độ khai báo, đặc biệt trong các vụ án đồng phạm.
5. Đạo đức và bản lĩnh nghề nghiệp
Luật sư cần công tâm, trung thực: không chạy theo “oan toàn bộ” một cách vô lý, cũng không bỏ mặc thân chủ. Một luật sư giỏi hình sự sẽ biết cách định vị đúng vị trí pháp lý của thân chủ, giúp họ chấp nhận sự thật nhưng đồng thời tìm được lối thoát phù hợp với pháp luật. Chính sự khách quan, công bằng này khiến bị cáo và gia đình thường tin tưởng luật sư hơn cả điều tra viên hay kiểm sát viên.
6. Kết luận – Quan điểm luật sư
Trong các vụ án hình sự, luật sư thường phải đứng giữa hai tình huống:
-
Nếu có căn cứ chứng minh oan → kiên quyết đấu tranh minh oan.
-
Nếu chứng cứ buộc tội đã rõ → định hướng sang giảm nhẹ hình phạt.
👉 Bản lĩnh của luật sư hình sự không chỉ nằm ở việc gỡ oan, mà còn ở khả năng công tâm, khách quan, lựa chọn đúng chiến lược: khi thì bảo vệ sự vô tội, khi thì xin khoan hồng. Đó chính là cách luật sư góp phần bảo vệ công lý và tính nhân đạo của pháp luật.
Thông tin liên hệ:
– Văn phòng luật sư Đồng Đội (Đoàn luật sư TP. Hà Nôi): P2708, Tòa nhà VP3 Bán đảo Linh Đàm, Hoàng Liệt, Hà Nội
– Điện thoại: 0936.026.559 – Email: tranxuantien1964@gmail.com
– Website: https://dongdoilaw.vn
– Facebook: https://www.facebook.com/dongdoilaw
– Youtube: https://www.youtube.com/c/VănphòngluậtsưĐồngĐội
– Tiktok: https://www.tiktok.com/@vpls_dongdoi
