Việc tống đạt, thông báo văn bản tố tụng là một thủ tục quan trọng trong quá trình giải quyết vụ án, nhằm đảm bảo cho các đương sự được biết, thực hiện đầy đủ quyền và nghĩa vụ của mình. Nếu tống đạt không hợp lệ, hậu quả pháp lý có thể rất nghiêm trọng, ví dụ như phiên tòa phải hoãn, bản án bị hủy trong giai đoạn phúc thẩm hoặc giám đốc thẩm.
1. Tống đạt văn bản tố tụng là gì?
Theo Bộ Luật Tố tụng dân sự 2015, tống đạt văn bản tố tụng được hiểu là việc thông báo, giao nhận giấy tờ, hồ sơ, tài liệu của Cơ quan có thẩm quyền (cụ thể ở đây trong pháp luật về dân sự là Tòa án) cho cá nhân, tổ chức có quyền lợi, nghĩa vụ trong vụ án. Tống đạt văn bản được xem là nghĩa vụ của các cơ quan tố tụng trong vụ án, nhằm giúp các đương sự thực hiện hiệu quả quyền và nghĩa vụ của mình trong vụ án
2. Các hình thức tống đạt được pháp luật công nhận
Theo Điều 173 BLTTDS 2015, Tòa án hoặc cơ quan có thẩm quyền có thể tống đạt, thông báo văn bản tố tụng theo các phương thức sau:
(1) Giao trực tiếp
-
Người thực hiện: Thư ký Tòa án, Thẩm phán, cán bộ được phân công, hoặc người được Tòa án ủy quyền.
-
Cách thức: Giao tận tay đương sự hoặc người đại diện hợp pháp của họ.
-
Khi giao, người nhận phải ký xác nhận, ghi rõ ngày tháng năm.
-
Nếu người nhận từ chối ký, cán bộ tống đạt phải lập biên bản ghi rõ lý do , nếu lí do chính đáng vẫn có thể coi là hợp lệ.
(2) Gửi qua dịch vụ bưu chính
-
Phải sử dụng dịch vụ có ký nhận.
-
Hồ sơ vụ án phải lưu bản gốc giấy báo phát hoặc chứng từ xác nhận đã phát thành công.
-
Nếu bưu điện xác nhận không phát được (ví dụ: sai địa chỉ, không có người nhận) → Tòa án sẽ áp dụng biện pháp khác (niêm yết).
(3) Gửi qua fax, thư điện tử, phương tiện điện tử khác
-
Điều kiện: Đương sự phải đồng ý nhận văn bản bằng hình thức điện tử và cung cấp địa chỉ liên hệ hợp lệ.
-
Sau khi gửi, Tòa án phải in, lưu bản xác nhận đã gửi thành công.
(4) Niêm yết công khai
-
Áp dụng khi:
-
Địa chỉ không rõ ràng;
-
Đương sự cố tình trốn tránh, từ chối nhận;
-
Không thể tống đạt bằng các hình thức khác.
-
-
Cách thức: Niêm yết tại trụ sở UBND xã, phường nơi cư trú cuối cùng và tại Tòa án thụ lý.
-
Phải lập biên bản, có xác nhận của chính quyền địa phương hoặc tổ trưởng dân phố/thôn trưởng.
3. Thế nào là “tống đạt hợp lệ”?
Một văn bản tố tụng được coi là tống đạt hợp lệ khi đáp ứng đủ 4 tiêu chí:
-
Đúng đối tượng
-
Giao cho chính đương sự hoặc người đại diện hợp pháp (theo pháp luật hoặc ủy quyền).
-
Nếu là tổ chức: giao cho người đại diện theo pháp luật, người đứng đầu, hoặc bộ phận văn thư.
-
-
Đúng thủ tục
-
Có giấy tờ chứng minh việc giao (chữ ký nhận, biên bản tống đạt, biên lai bưu chính, biên bản niêm yết).
-
Nếu đương sự từ chối nhận hoặc cố tình không ký → cán bộ phải lập biên bản, ghi rõ tình huống.
-
-
Đúng thời hạn luật định
-
Ví dụ: Giấy triệu tập phiên tòa sơ thẩm phải gửi trước ít nhất 15 ngày (Điều 177 BLTTDS).
-
Thông báo phiên họp kiểm tra việc giao nộp, tiếp cận, công khai chứng cứ phải gửi trước ít nhất 03 ngày.
-
-
Có căn cứ chứng minh trong hồ sơ
-
Hồ sơ vụ án phải lưu trữ bản sao, bản chính giấy báo phát, biên bản tống đạt, biên bản niêm yết.
-
Đây là chứng cứ chứng minh Tòa đã tống đạt hợp lệ, tránh khiếu nại hoặc hủy án sau này.
-
4. Hậu quả pháp lý khi tống đạt không hợp lệ
-
Đương sự có quyền khiếu nại vì cho rằng mình không được thông báo đầy đủ → phiên tòa có thể bị hoãn.
-
Nếu vẫn xét xử, bản án có thể bị Tòa án cấp trên hủy do vi phạm thủ tục tố tụng nghiêm trọng.
-
Trường hợp trong tố tụng hình sự, việc không tống đạt hợp lệ quyết định tố tụng (ví dụ: cáo trạng, quyết định đưa vụ án ra xét xử) có thể dẫn đến vi phạm quyền bào chữa, ảnh hưởng nghiêm trọng đến tính hợp pháp của bản án.
5. Ví dụ thực tế
-
Ví dụ 1: Tòa án gửi giấy triệu tập qua bưu điện, nhưng bưu điện báo “không phát được do không có người nhận”, Tòa lập tức niêm yết tại địa phương. Đương sự sau đó vắng mặt nhưng Tòa vẫn xét xử, và việc xét xử này được coi là hợp lệ.
-
Ví dụ 2: Tòa án chỉ giao cho hàng xóm mà không có giấy ủy quyền, cũng không lập biên bản niêm yết → tống đạt không hợp lệ, nếu đương sự kháng cáo thì bản án có thể bị hủy.
6. Kết luận
Tống đạt hợp lệ là việc Tòa án hoặc cơ quan có thẩm quyền thực hiện đúng quy định về đối tượng, thủ tục, thời hạn, và lưu giữ chứng cứ chứng minh việc giao nhận hoặc niêm yết giấy tờ tố tụng. Đây là điều kiện bắt buộc để đảm bảo quyền được biết và quyền tham gia tố tụng của đương sự, đồng thời bảo vệ tính hợp pháp của các quyết định, bản án.
– Văn phòng luật sư Đồng Đội (Đoàn luật sư TP. Hà Nôi): P2708, Tòa nhà VP3 Bán đảo Linh Đàm, Hoàng Liệt, Hoàng Mai, Hà Nội
– Điện thoại: 0936.026.559 – Email: tranxuantien1964@gmail.com
– Website: https://dongdoilaw.vn
– Facebook: https://www.facebook.com/dongdoilaw
– Youtube: https://www.youtube.com/c/VănphòngluậtsưĐồngĐội
– Tiktok: https://www.tiktok.com/@vpls_dongdoi
