Thu hồi đất là một trong những vấn đề phổ biến, liên quan và ảnh hưởng trực tiếp đến quyền lợi sinh kế của người dân. Điều này xuất phát từ việc Cơ quan nhà nước có thẩm quyền thu hồi đất chưa có giải pháp hỗ trợ chính sách an sinh xã hội thỏa đáng gây ảnh hưởng trực tiếp đến quyền, lợi ích hợp pháp của người dân, và không hài lòng đối với một số cán bộ, cấp chính quyền địa phương trong công tác quản lý đất đai. Đây là vấn đề không chỉ ảnh hưởng đến đời sống vật chất, tinh thần của họ và gia đình, mà còn gây cản trở đến quá trình thực hiện dự án của Nhà nước. Vậy chính quyền cần làm gì để đảm bảo lợi ích của người dân khi thu hồi đất?
Trường hợp điển hình trên thực tế xảy ra tại Gia Minh, Gia Viễn, Ninh Bình là một ví dụ khi Nhà nước chưa có giải pháp về chính sách an sinh xã hội để hỗ trợ người dân khi thu hồi đất đã giao khoán. Theo chủ trương của UBND huyện Gia Viễn về thực hiện Dự án: “Nâng cấp, mở rộng tuyến đường chính vào khu du lịch suối kênh Gà và động Vân Trình (giai đoạn II) (gọi tắt dự án) trong đó có đi qua phần đất của các hộ gia đình tại UBND xã Gia Minh. Theo đó, để thực hiện chủ trương của dự án, buộc phải thu hồi diện tích đất theo kế hoạch, trong đó có phần đất của các hộ dân sinh sống tại UBND xã Gia Minh trong diện phải thu hồi. Tuy nhiên, UBND có thẩm quyền vẫn chưa có phương án về an sinh xã hội để hỗ trợ người dân tại Gia Minh khi thu hồi đất buộc cưỡng chế, tháo gỡ các công trình xây dựng trên đất. Điều này gây nên sự hoang mang, bất bình của những hộ gia đình có đất bị thu hồi.
Trước đó, theo chính sách của địa phương, từ năm 2004, 2005, các hộ gia đình xã Gia Minh đã được UBND có thẩm quyền đồng ý cho giao thầu để quản lý, sử dụng diện tích đất (mỗi hộ một thửa đất theo các Hợp đồng giao thầu cụ thể) tại xứ đồng, Xóm thượng thuộc tờ bản đồ số 08 để mở cửa hàng dịch vụ hàng tạp hóa theo đúng quy hoạch, kế hoạch của địa phương. Hợp đồng giao thầu lần 1 có thời hạn 10 năm; các Hợp đồng giao thầu tiếp theo có thời hạn 01 năm. Các hộ gia đình đã trực tiếp quản lý, sử dụng đất, xây công trình trên đất liên tục từ thời điểm nhận giao thầu; và hiện nay vẫn chưa thanh lý Hợp đồng với UBND có thẩm quyền.
Trong quá trình thực hiện hợp đồng các hộ dân đều sử dụng đất đúng mục đích, nộp tiền thuê đất, nộp thuế cho nhà nước đầy đủ và xây nhà tạm mái chảy để kinh doanh theo hợp đồng đã ký. Họ đã bỏ rất nhiều công sức, tiền bạc để cải tạo, tôn tạo diện tích đất được thầu, đầu tư tiền bạc vào xây dựng, kinh doanh trên thửa đất và đây là nguồn thu nhập chính, thậm chí là duy nhất của các hộ dân suốt bao nhiêu năm qua.
Hiện tại các hộ dân đã và đang bị UBND có thẩm quyền thu hồi đất đã giao khoán cho dân, buộc tháo dỡ công trình xây dựng, thu dọn tài sản đã được UBND cơ quan có thẩm quyền cho đấu thầu nhiều năm qua để thực hiện Dự án nêu trên. Trong quá trình thực hiện giải phóng mặt bằng có nhiều bất cập, dấu hiệu vi phạm trong việc cưỡng chế thu hồi đất, yêu cầu các hộ dân phải dỡ bỏ một cách máy móc khiến các hộ dân vô cùng búc xúc, đặc biệt là dấu hiệu vi phạm nghiêm trọng của Cơ quan có thẩm quyền thu hồi đất, xuất phát từ:
- Một số hợp đồng thầu đã ký trước đó, sau này UBND có thẩm quyền đã tự đơn phương chấm dứt hợp đồng nhưng không giải quyết triệt để hậu quả của việc thanh lý hợp đồng, các hộ dân vẫn tiếp tục sử dụng đất sau khi hết thời gian thầu nhưng UBND có thẩm quyền không có ý kiến gì và không có hộ nào bị xử phạt vi phạm hành chính về đất đai. Đồng thời, trước kia chủ thể ký hợp đồng thầu với các hộ gia đình là UBND xã Gia Minh, vẫn chưa làm rõ được thẩm quyền của UBND xã trong việc cho thuê thầu là hợp pháp hay không?
- Việc cưỡng chế thu hồi đất nhưng không có phương án hỗ trợ cho người dân là đi ngược lại với chính sách an sinh xã hội của Đảng, Nhà nước:
Trên diện tích được thầu này có những hộ gia đình có cả ba thế hệ đều cùng sống trên đất, do đó, việc thu hồi đất đã giao khoán nhưng không hỗ trợ chi phí đầu tư vào đất, không có chính sách hỗ trợ dân di chuyển tài sản, hỗ trợ xây nhà, tái định cư, ổn định cuộc sống, hỗ trợ chuyển đổi nghề nghiệp mà thực hiện việc thu hồi đất một cách máy móc là điều không thể chấp nhận được. Hơn nữa hiện nay các hộ dân đều có các con nhỏ đang trong độ tuổi ăn học, do đó việc thu hồi đất không chỉ làm mất đi nguồn thu nhập chính, ảnh hưởng trực tiếp đến cuộc sống của người dân mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến việc học tập của các cháu, gây tâm lý hoang mang, bất an.
- Ông Chủ tịch UBND xã Gia Minh thiếu trách nhiệm noi gương của người đứng đầu, để người thân xây nhà kiên cố trên đất 5% do UBND xã Gia Minh quản lý:
Qua tìm hiểu, được biết, anh L là cháu ruột của ông Chủ tịch UBND xã Gia Minh cũng là hộ dân thầu thuê đất trên địa bàn UBND xã Gia Minh nhưng đã tự tháo dỡ nhà trên đất thầu và được xây dựng 01 căn nhà kiên cố trên đất 5% và 01 căn nhà kiên cố trên đất nông nghiệp trong khi các hộ dân khác đứng trước nguy cơ bị cưỡng chế thu hồi đất mà không có chỗ ở, việc này không chỉ gây bất công cho các hộ dân, mà hơn hết đặt câu hỏi liệu có sự tiêu cực, giúp của Chủ tịch UBND xã Gia Minh để cháu ruột ngang nhiên xây nhà trái phép trên đất 5% mà không? Trách nhiệm của Chủ tịch UBND xã Gia Minh trong vụ việc trên?
Thực tế những khó khăn của hộ dân gặp phải khi bị thu hồi đất là rất lớn, trong nội dung các báo cáo của UBND xã, UBND huyện đều không nêu những khó khăn, thiệt hại này. Đây không chỉ là bổn phận, mà còn là trách nhiệm, và lương tâm của lãnh đạo huyện cần phải xem xét thực tế diện tích đất thu hồi và cuộc sống mưu sinh vất vả của các hộ dân để có đánh giá khách quan, tránh việc hiểu lầm, đẩy lỗi sai về phía người dân. Hơn nữa, hiện nay chỉ còn 05 hộ dân vẫn đang chờ chính sách hỗ trợ của chính quyền, do vậy không để sự việc nhỏ ảnh hưởng đến tiến độ thực hiện dự án lớn.
Các hộ gia đình đồng tình ủng hộ việc UBND huyện thực hiện dự án nâng cấp, mở rộng tuyến đường chính vào khu du lịch suối Kênh Gà và động Vân Trình và không có hộ gia đình nào chống đối hay gây khó khăn cho việc thực hiện dự án. Việc thu hồi đất để thực hiện dự án nhằm mục đích phát triển kinh tế – xã hội cũng cần đi liền với nâng cao đời sống cho dân, nên việc thực hiện dự án mà không có kế hoạch, phương án hỗ trợ, đẩy người dân vào hoàn cảnh khốn khó thì là điều cần tránh. Việc vận động, tuyên truyền, thuyết phục người dân hiểu đồng ý tự nguyện di dời mới là điều cần thiết và ưu tiên, chứ không phải khi nào cũng thực hiện cưỡng chế. Việc người dân chưa tự nguyện di dời xuất phát từ việc cơ quan nhà nước có thẩm quyền chưa đưa ra phương án hỗ trợ về an sinh xã hội, đây là vấn đề khó khăn, cần sự vào cuộc chung tay của cơ quan, người có thẩm quyền ở trung ương và tỉnh Ninh Bình.
Nhận thấy được khó khăn mà người dân Gia Minh đang gặp phải, Văn phòng luật sư Đồng Đội, Đoàn luật sư TP. HN đã nhận hỗ trợ, tư vấn pháp luật, tham gia bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho các hộ gia đình, trải qua rất nhiều đơn từ, thủ tục, rất may được đồng chí Bí thư Tỉnh ủy Ninh Bình tổ chức buổi đối thoại để kịp thời nắm bắt tâm tư, nguyện vọng của dân. Buổi đối thoại đã được tổ chức vào ngày 03/01/2024 với sự chủ trì của đồng chí Bí thư Tỉnh ủy Ninh Bình, sự tham gia của 05 hộ dân, người đứng đầu Tỉnh ủy có nhiều chỉ đạo xoay quanh các nội dung sau:
Thứ nhất, các cán bộ huyện uỷ Gia Viễn phải có trách nhiệm thành lập Đoàn thanh tra, xác minh, thẩm định làm rõ đối với các tài sản cũng như diện tích đất của các hộ dân chuẩn bị thu hồi; đồng thời phải nghiên cứu, liệt kê các văn bản pháp luật vận dụng hỗ trợ, đưa ra các phương án cụ thể nhằm giải quyết quyền lợi cho các hộ dân bị thu hồi đất. Các hộ dân là công dân của huyện Gia Viễn thì huyện Gia Viễn cần phải có trách nhiệm bằng cả tâm huyết của mình, không thể đẩy các bác sang huyện khác hay thành phố khác được. Những vấn đề liên quan tới an sinh xã hội cần phải được quan tâm.
Thứ hai, Bí thư Tỉnh uỷ xác định trách nhiệm của các cơ quan, ban ngành có liên quan, trong đó UBND xã cũng như các hộ dân khi ký kết hợp đồng thuê đất đều đã có những sai phạm từ đầu. Đất gốc cho các hộ dân thuê là đất kênh mương thuộc đất thuỷ lợi, tại thời điểm cho thuê đất là năm 2004, áp dụng Luật Đất đai năm 2003 thì theo quy định, các lãnh đạo không được cho người dân thuê đất và xây dựng các công trình nhà ở trên đất này. Việc các cán bộ cấp xã cho người dân thuê đất và xây dựng các công trình trên đất là trái với quy định của pháp luật, do đó cần có người chịu trách nhiệm cho những sai phạm này. Nếu trong trường hợp không giải quyết dứt điểm thì quy trách nhiệm chính thuộc về Bí thư Huyện ủy Gia Viễn, đồng thời Huyện ủy cần phải làm việc hết trách nhiệm với chức năng nhiệm vụ của mình, tham mưu, báo cáo cho Bí thư phương án hỗ trợ cụ thể để người dân nhanh chóng ổn định lại cuộc sống.
Qua cuộc họp trên, có thể thấy Bí thư Tỉnh ủy Ninh Bình đã thấu lòng dân, lắng nghe ý kiến của công dân, dành thời gian để xem xét, đánh giá những phản ánh, kiến nghị, bức xúc cũng như mong muốn của các hộ dân có đất bị thu hồi. Đồng thời, hướng dẫn, giải thích quy định pháp luật, chỉ đạo các cơ quan, ban ngành có liên quan làm rõ vụ việc, đưa ra phương án giải quyết, hỗ trợ an sinh xã hội cho các hộ dân. Bởi đây là quyền lợi hợp pháp của dân, tạo điều kiện để người dân ổn định đời sống, vượt qua khó khăn trước mắt, góp phần xây dựng quê hương đạt đích nông thôn mới, tiến tới nông thôn mới nâng cao, và đây cũng là tầm nhìn xa trông rộng của vị đứng đầu Tỉnh ủy.
Phát huy trách nhiệm của cán bộ thời đại mới, xây dựng hình mẫu, lý tưởng cán bộ trong lòng dân theo lời Bác dạy:“Cán bộ phải là công bộc của dân”, tức là phải biết gách vác việc chung của dân, lo cho dân, yêu dân. Bí thư Tỉnh ủy tỉnh Ninh Bình đã có hành động thiết thực nắm bắt tâm tư, nguyện vọng của dân thông qua tổ chức buổi tiếp xúc trực tiếp với các hộ dân đang có đất bị thu hồi tại xã Gia Minh, Gia Viễn, qua đó thấy được người đứng đầu Tỉnh ủy rất đồng cảm, chia sẻ, thấu nỗi lòng của dân. Đồng thời tại đây, ông Bí thư Tỉnh ủy đưa ra các phương án chỉ đạo trực tiếp, giải quyết kịp thời đã thể hiện sự thấu hiểu, tôn trọng quyền lợi chính đáng, hợp pháp của dân, giúp họ an tâm, tin vào chính quyền, và đồng thời có các chính sách an sinh nhằm giúp người dân có đất bị thu hồi ổn định cuộc sống./.
Người viết: Lê Thanh Bình – VPLS Đồng Đội
SĐT: 0354492343; Email: lethanhbinhdhv@gmail.com
___
Thông tin liên hệ:
Văn phòng luật sư Đồng Đội: P2708, Tòa nhà VP3 Bán đảo Linh Đàm, Hoàng Liệt, Hoàng Mai, Hà Nội
Điện thoại: 0936.026.559 – Email: tranxuantien1964@gmail.com
Website: https://dongdoilaw.vn
Facebook: https://www.facebook.com/dongdoilaw
Youtube: https://www.youtube.com/c/VănphòngluậtsưĐồngĐội
Tiktok: https://www.tiktok.com/@vpls_dongdoi
