Kinh nghiệm trợ giúp pháp lý trong việc đền bù giải phóng mặt bằng

Trong quá trình phát triển kinh tế xã hội, để phục vụ lợi ích của nhà nước, tập thể và người dân. Các cơ quan nhà nước có thẩm quyền ra quyết định thu hồi đất, triển khai đền bù giải phóng mặt bằng là chuyện rất bình thường. Song chuyện không bình thường là việc đền bù GPMB có những nơi làm không đúng qui định của pháp luật, gây thiệt thòi cho người bị thu hồi đất gây bức xúc cho người dân, họ phải khiếu kiện đòi quyền lợi đòi sự công bằng. Trong số đó có các đối tượng được trợ giúp pháp lý miễn phí.

Kinh nghiệm trợ giúp pháp lý

Để trợ giúp kịp thời đúng pháp luật vừa đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp cuả công dân vừa góp phần ổn định tình hình chính trị của địa phương góp phần đẩy nhanh tiến độ GPMB phát triển kinh tế xã hội vì lợi ích chung của xã hội cần chú ý những điểm sau:

– Trước hết cần nghiên cứu kỹ các qui định của pháp luật về đất đai về đền bù GPMB như luật đất đai, nghị đinh 197/2004, nghị định 69/2009 các thông tư hướng dẫn của Bộ tài nguyên môi trường, các quyết định của UBND các cấp qui định cụ thể về trình tự thủ tục về việc đền bù tái định cư, về giá đền bù về việc hỗ trợ, chính sách trong việc tạo công ăn việc làm, chính sách khuyến khích, thưởng tiến độ…

– Khi tiếp nhận các yêu cầu trợ giúp pháp lý cần yêu cầu người được TGPL cung cấp các giấy tờ tài liệu chứng minh quyền sử dụng đất, hồ sơ đền bù GPMB, các văn bản thông báo, các quyết định, phương án đền bù GPMB, tái định cư, giấy nhận tiền…

-Trong thực tế việc quản lý đất đai có thời gian dài còn lỏng lẻo, các qui định của pháp luật về đất đai rất nhiều và thường hay thay đổi. Các qui định về sau thường có lợi nhiều cho người được đền bù. Vậy nên có chuyện người tự giác nhận phương án đền bù GPMB truớc bị thiệt rất  nhiều, những hộ gia đình cố tình chây ỳ, vin lý do không chính đáng để đòi đền bù lại được đền bù nhiều. Nhất là việc thu hồi đất trong trường hợp giao cho các doanh nghiệp; doanh nghiệp thoả thuận việc đền bù, do muốn đẩy nhanh tiến độ tránh thiệt hại vô hình do chậm tiến độ chậm đi vào sản xuất kinh doanh, nhỡ cơ hội đầu tư.

Từ thực tế đó người thực hiện TGPL cần nhanh nhạy phân tích đánh giá nắm bắt tình hình. Đâu là yêu cầu đòi hỏi chính đáng, đâu là đòi hỏi vô lý để tư vấn TGPL kịp thời, tránh việc tư vấn không chính xác gây mất lòng tin cho người dân gây khó khăn cho chính quyền và cuối cùng là mất uy tin cho tổ chức TGPL. Việc đền bù GPMB đụng chạm đến một bên là quyền lợi của người dân, một bên là tính đúng đắn, tính hợp lý của chính quyền. Việc TGPL đúng đôi khi chính quyền cũng “không thích” chứ chưa kể là  tư vấn sai vậy nên TGPL trong việc GPMB luôn phải coi đây là chỗ nhạy cảm, phải thật thận trọng tỷ mỷ, chính xác, luôn đặt lợi ích chung của nhà nước lên trên, tôn trọng lợi ích hợp pháp của người dân, muốn vậy rất cần sự hài hoà trong việc tiếp cận với các cơ quan chuyên môn trong các ban GPMB, bộ phận tiếp dân của UBND các cấp.

Kinh nghiệm thực tiễn trong vấn đề xác định nguồn gốc đất, tính hợp lý hợp pháp của ngươi sử dụng đất là vấn đề cực kỳ quan trọng, nó quyết định đến việc có được nhận đền bù tái định cư hay không. Do việc lưu trữ trích lục bản đồ các giấy tờ về đất, việc nộp thuế đất, loại đất, thời hạn sử dụng đất quá trình sử dụng đất mỗi hộ gia đình có những tài liệu khác nhau không đầy đủ nên đặt ra trong việc áp dụng chính sách cũng rất khó chưa kể có vấn đề tư lợi cá nhân.

Đặc biệt đối với những hộ gia đình tự ý sử dụng đất, họ không có bất kỳ loại giấy tờ gì theo qui định của điều 50 luật đất đai năm 2003 khi đền bù rất dễ khiếu kiện. Tuy không có giấy tờ gì nhưng người dân đã ở ổn định, họ sử dụng vào cùng một mục đích, không tranh chấp nhưng vấn đề quan trọng là được UBND xác nhận đất đó thuộc diện được đền bù hay không. Người dân thường thiếu hiểu biết về pháp luật, họ thường tin vào chính quyền nên việc kê khai không chính xác, không biết như thế nào là có lợi cho mình như thế nào là bất lơi để đến khi thấy người này người nọ cũng sử dụng đất như mình lại được đền bù mới tá hoả đi kêu thì đã muộn vì đã kê khai, nhận phương án đền bù, nhận tiền …

Luật qui định quyền khiếu nai về đất đai về GPMB nhưng trường hợp quá hạn và đã nhận tiền là rất khó khăn (không áp dụng hồi tố). Những trường hợp như vậy nếu tiếp xúc và làm tốt chức năng của mình người thực hiện TGPL vẫn có thể tiếp cận hồ sơ chỉ ra những bất cập, vẫn có thể yêu cầu các cơ quan tổ chức xem xét rà soát trả lời việc đền bù GPMB cho người được TGPL.

TGPL kịp thời đúng luật bảo vệ được quyền và lợi ích hợp pháp của người dân là vấn đề không đơn giản là đem lại lợi ích cho người được TGPL, đem lai sự công bằng, bình đẳng. Nó còn có ý nghĩa xã hội sâu sắc góp phần đẩy nhanh tiến độ GPMB, tránh lãng phí tiền của cho  doanh nghiệp và đem lai lợi ích chung cho cộng đồng cho xã hội. Loại việc TGPL đền bù GPMB là việc khó, đụng chạm đến nhiều cấp, nhiều nghành là loại việc “nóng” nhạy cảm vậy nên rất cần kinh nghiệm cần sự khéo léo trong quá trình tiếp xúc thuyết phục các bên liên quan giải quyết thoả đáng mang lại lợi ích nhiều mặt cho người được TGPL.