Cơ quan thi hành án dân sự có chức năng trực tiếp thi hành bản án, quyết định của Tòa án, Chấp hành viên là những người thực thi pháp luật. Nhưng trong thực tế, có nhiều cơ quan thi hành án lại không tuân thủ pháp luật, một số Chi cục trưởng, Chấp hành viên đã bị truy cứu trách nhiệm hình sự do mắc phải những sai phạm nghiêm trọng, gây thiệt hại đến lợi ích của Nhà nước, của công dân. Vụ việc sai phạm của Chi cục thi hành án dân sự huyện Bắc Quang, tỉnh Hà Giang dưới đây là một minh chứng rõ nét.
Nội dung vụ việc:
Năm 2001, vợ chồng ông N. Tuấn và bà Đ. Thủy cùng hai người con đã tạo lập được tài sản là quyền sử dụng đất và tài sản trên đất diện tích 81,6m2 địa chỉ tại khu Quang Thành, thị Trấn Việt Quang, Bắc Quang, Hà Giang (được Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh Hà Giang cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất mang tên hộ gia đình). Năm 2010, ông Tuấn bà Thủy ly hôn, không chia tài sản chung.
Năm 2015, bà Thủy phải thanh toán khoản nợ riêng đối với bà V. Dung số tiền 27.323.500 đồng theo Bản án số 01/2016/DS-PT ngày 28/01/2016 của Tòa án nhân dân tỉnh Hà Giang. Ngày 25/03/2016, Chi cục thi hành án dân sự huyện Bắc Quang đã ra quyết định thi hành án số 14/QĐ-CCTHADS theo đơn yêu cầu của bà V. Dung. Đến ngày 25/10/2016, cơ quan thi hành án tiếp tục ra Quyết định cưỡng chế kê biên tài sản là quyền sử dụng đất và tài sản gắn liền với đất của hộ gia đình bốn người trong nhà ông N. Tuấn, bà Đ. Thủy. Đây là sai phạm “chết người”, nghiêm trọng nhất trong vụ việc này.
Theo khoản 1, Điều 74 Luật Thi hành án dân sự 2008 (sửa đổi 2014):
“Trường hợp chưa xác định được phần quyền sở hữu tài sản, phần quyền sử dụng đất của người phải thi hành án trong khối tài sản chung để thi hành án thì Chấp hành viên phải thông báo cho người phải thi hành án và những người có quyền sở hữu chung đối với tài sản, quyền sử dụng đất biết để họ tự thỏa thuận phân chia tài sản chung hoặc yêu cầu Tòa án giải quyết theo thủ tục tố tụng dân sự.”
Căn cứ Điều 118, Bộ luật dân sự 1995, Quyền sử dụng đất bị kê biên mang tên “hộ gia đình” thì đây là tài sản chung. Hai người con của ông Tuấn, bà Thủy không phân biệt chưa thành niên hay đã thành niên đều là những người có quyền sở hữu chung đối với Quyền sử dụng đất. Mặt khác, hai người con khi đã thành niên cũng có đóng góp để tạo lập nên ngôi nhà hình thành trên đất. Nhưng Chi cục thi hành án dân sự huyện Bắc Quang mặc nhiên gạt bỏ quyền lợi của hai người con, không hề đưa hai cháu vào diện người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan, không thông báo về quyền yêu cầu khởi kiện phân chia tài sản chung. Hai người con đã bị gạt bỏ quyền sở hữu chung đối với Quyền sử dụng đất và tài sản gắn liền với đất, mất đi quyền ưu tiên mua tài sản chung mà pháp luật thừa nhận một cách hết sức vô lý, bất công. Chấp hành viên cũng không hề yêu cầu Tòa án phân chia tài sản “được coi là tài sản chung của ông Tuấn, bà Thủy” mà “tự ý” tiến hành các thủ tục bán đấu giá tài sản là vi phạm nghiêm trọng trình tự, thủ tục thi hành án tại khoản 1, Điều 74, Luật thi hành án dân sự 2008, sửa đổi bổ sung 2014.
Một điểm đáng chú ý trong vụ việc này là nghĩa vụ thi hành án riêng của bà Thủy chỉ hơn 27 triệu đồng, nhưng Chi cục thi hành án dân sự huyện Bắc Quang đã kê biên toàn bộ Quyền sử dụng đất và tài sản gắn liền với đất, nơi mà cả 04 nhân khẩu trong gia đình bà Thủy đang sinh sống. Chấp hành viên không tích cực vận động, thuyết phục người phải thi hành án tự nguyện chấp hành cũng như xác minh các tài sản riêng khác tương xứng với nghĩa vụ thi hành án mà kê biên toàn bộ quyền sử dụng đất và tài sản gắn liền với đất một cách hết sức vội vã.
Sự bất thường tiếp diễn khi phiên đấu giá diễn ra nhanh chóng, chỉ có một vài người tham gia. Kết quả của phiên đấu giá mờ ám, vô lí, khiến người khác không khỏi nghi ngờ. Tài sản nhà đất có giá trị thực tế khoảng 1,2 tỷ đồng nhưng sau phiên đấu giá, tài sản nhà đất của bà Thủy chỉ có giá 370 triệu đồng. Không dừng lại ở đó, Chấp hành viên còn công nhận thỏa thuận chuyển nhượng phần đất chưa có Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho người mua trúng đấu giá là vượt quá thẩm quyền của Chấp hành viên được luật quy định và vi phạm nguyên tắc chuyển nhượng đất đai tại Điều 188 Luật Đất đai 2013. Được biết, người mua trúng đấu giá là đối tượng xã hội chuyên mua tài sản bị kê biên để thực hiện nghĩa vụ thi hành án, điều này đặt ra câu hỏi rằng: có hay không việc Chi cục thi hành án dân sự huyện Bắc Quang kê biên tài sản thi hành án một cách bất chấp pháp luật để dàn xếp bán đấu giá tài sản với giá trị thấp cho các đối tượng này hay không thì cần phải xem xét làm rõ.
Sau khi tiếp nhận thông tin từ vụ việc, Luật sư Trưởng Văn phòng luật sư Đồng Đội đã lập tức đặt lịch và trực tiếp làm việc với Cơ quan thi hành án huyện Bắc Quang với mong muốn có hướng giải quyết vụ việc một cách thỏa đáng, đảm bảo quyền, lợi ích hợp pháp của người dân. Tuy nhiên, trong buổi làm việc với Cơ quan thi hành án huyện Bắc Quang, Chi cục trưởng, Chấp hành viên vẫn không thừa nhận sai phạm.
Vụ việc càng trở nên phức tạp hơn, đỉnh điểm là ngày 10/04/2019 nhóm người mua trúng đấu giá đã thuê các đối tượng xã hội, xăm trổ ngang nhiên đến nhà ông Tuấn, bà Thủy phá khóa để vào nhà, bắt giữ và đánh đập 2 người con, đồng thời còn, lấy hết các tài sản trong nhà, đập vỡ các camera ghi hình xóa bằng chứng, cho thấy sự coi thường pháp luật, kỷ cương phép nước. Hậu quả khiến cho hai người con bị thương nặng, phải vào bệnh viện cấp cứu. Rõ ràng, chính những sai phạm rất nghiêm trọng của Cơ quan thi hành án huyện Bắc Quang đã vô hình chung “tiếp tay” cho nhóm tội phạm này hoành hành, xâm phạm sức khỏe, quyền tài sản của công dân một cách rất trắng trợn. Ngay sau khi sự việc xảy ra, luật sư đã hướng dẫn ông Tuấn bà Thủy làm đơn trình báo sự việc gửi đến Công an huyện Bắc Quang. Nhóm đối tượng gồm 8 tên đã bị tạm giữ 09 ngày để điều tra hành vi đập phá nhà cửa và cướp tài sản. Hiện tại, Công an huyện Bắc Quang đã chuyển hồ sơ sang Viện kiếm sát nhân dân huyện Bắc Quang.
Nhìn nhận lại vụ việc, thật khó tin được rằng, chỉ với nghĩa vụ thi hành án rất nhỏ (hơn 27 triệu đồng) mà Cơ quan thi hành án huyện Bắc Quang đã “biến hóa”, làm sai quy định của pháp luật, sai quy trình thi hành án để cưỡng chế kê biên nhà đất giá trị hơn 1,2 tỷ dẫn đến hậu quả gia đình bà Thủy mất nhà, hai con nhập viên trong tình trạng bị thương nặng, cả gia đình lún sâu vào con đường khiếu nại, tố cáo, khởi kiện, không còn tâm trí làm ăn, … Thiệt hại nghiêm trọng lẽ ra không xảy ra như vậy nếu Cơ quan thi hành án huyện Bắc Quang tuân thủ đúng pháp luật, không thờ ơ, vô cảm trước quyền lợi hợp pháp chính đáng của công dân cũng như tiếp thu kịp thời ý kiến của Luật sư.
Luật sư đã hướng dẫn ông Tuấn bà Thủy soạn đơn khởi kiện đề nghị Tòa án chia tài sản chung. Ngày 10/5/2019, Tòa án nhân dân huyện Bắc Quang đã ra Quyết định số 23/TB- TLVA về việc thụ lý vụ án này. Hy vọng Tòa án sẽ nghiên cứu hồ sơ vụ án một cách cẩn trọng, ra một bản án công tâm để bảo vệ được quyền lợi hợp pháp của các thành viên trong hộ gia đình bà Thủy. Đồng thời, Luật sư đã có công văn gửi Cục Thi hành án dân sự tỉnh Hà Giang, Chủ tịch UBND huyện Bắc Quang, Bí thư huyện Bắc Quang kiến nghị chỉ đạo giải quyết triệt để vụ việc, không bao che cho sai phạm nghiêm trọng của Chi cục thi hành án dân sự huyện Bắc Quang. Rất mong các cơ quan chức năng sớm hồi đáp, giải quyết công tâm, hủy các quyết định trái pháp luật và bồi thường thiệt hại cho gia đình bà Thủy, ông Tuấn.
Chúng tôi sẽ tiếp tục bám sát diễn biến vụ việc để có thể thông tin rộng rãi tới bạn đọc.
